شهرام زرنشان - دانشجوی دوره دکترای حقوق بین الملل، دانشگاه تهران، پژوهشگر پژوهشگا
علی اکبر گلرو - عضو هیئت علمی پژوهشگاه هوافضا
سیدعلی خزائی - دانشجوی دوره دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه تهران، پژوهشگر پژوهشگاه هوا

با اینکه هواپیما یکی از مهم ترین و گسترده ترین وسایل حمل و نقل به حساب می آید، لیکن سوانح هوایی از جملة مخاطرات مهم برای این نوع ترانزیت تلقی می شود . اخبار سوانح هوایی همواره به طور گسترده مورد توجه رسانه های جمعی و افکار عمومی قرار می گیرد و پیامدهای منفی بسیاری را در کاهش اعتبار پروازی و همچنین زیان های اقتصادی و اجتماعی به دنبال دارد . در ایران نیز با وجود آنکه هواپیما امن ترین وسیلة جابه جایی به خصوص در مقایسه با حمل و نقل جاده ای به شمار می آید، اما پیامدهای منفی هر حادثة کوچک یا بزرگ هوایی در خطوط پروازی کشور قابل چشم پوشی نیست . صرف نظر از مباحث یادشده، در این مقاله برآنیم برخی از مس ائل حقوقی ناشی از سوانح هوایی در حقوق داخلی که ضامن احقاق حقوق مسافران هواپیماست را بررسی کنیم از جمله میزان خسارات ناشی از فوت یا آسیب بدنی مسافران که در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد . از یک سو، نظرات شورای نگهبان مبنی بر عدم شمول کنوانسیون ورشو و پروتکل لاهه در پروازهای داخلی مسافران ایرانی، در عمل اعمال مقررات مندرج در این کنوانسیون را برای مسافران ایرانی در پروازهای داخلی با مشکل مواجه ساخته است؛ البته این امر از سوی شرکت های هواپیمایی مورد استقبال قرار گرفته است، زیرا اعمال مقررات قانون مجازات اسلامی د ر این خصوص به نفع شرکت های هواپیمایی خواهد بود . از سوی دیگر، رویة قضایی در برخی از آرا مربوط به سوانح هوایی با مبنا قرار دادن مسئولیت متصدی حمل و نقل براساس کنوانسیون ورشو و پروتکل لاهه، خساراتی معادل چندین برابر میزان دیة مشخص شده در قانون مجازات اسلامی ر ا تعیین کرده است که این امر چالش هایی را برای شرکت های هوایی به وجود آورده است . تحلیل رویة قضایی داخلی در این خصوص می تواند در تبیین دقیق مقررات قابل اعمال در موارد بروز سوانح هوایی، که منجر به فوت یا صدمات بدنی می شود، مؤثر باشد .

رویة ق ضایی، خسارت، سوانح هوایی، متصدی حمل و نقل، کنوانسیون ورشو، قانون مجازات اسلامی