هادی قربانی - استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود
محمد اکبری شمسی خان - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی دانشگاه صنعتی شاهرود

زئولیتها، آلومینوسیلیکاتهای معدنی کریستالی و هیدراته فلزات قلیایی و قلیایی خاکی با شبکه سه بعدی هستند و به دو گروه عمده تقسیم می شوند: الف) طبیعی مانند کلینوپتیلولیت، آنالسیم، لامومتایت، فیلیپسیت، موردنیت و ب) مصنوعی یا سنتزی مانند W,ZSM-5,Zeolon,F,Gamma. بطور کلی سه عامل مهم ساختمان، بافت، ترکیب شیمیایی و نیز ارزش اقتصادی زئولیتهای طبیعی و فرمهای اصلاح شده ، آنها را منابع بالقوه ای در زمینه های گوناگون ساخته است که از جمله آنها می توان به این موارد اشاره کرد: استفاده به عنوان کاتالیست در صنایع نفت و پتروشیمی، صنایع آتش نشانی، صنایع کشاورزی به عنوان حاصلخیز کننده و افزاینده رطوبت خاک، پاکسازی فاضلابهای شهری، صنعتی و هسته ای از آلاینده های مضری نظیر فلزات سنگین و سمی، جذب و واجذب گازها و نظایر آن. تولید کنندگان مهم زئولیت، کشورهای چین (75%)، کوبا، ژاپن، آمریکا و مجارستان می باشند که در مجموع بیش از 3 میلیون تن از تولید زئولیت دنیا را به خود اختصاص می دهند. در ایران نیز ذخایر زئولیت در میانه، طالقان، جنوب خاور سمنان، رودهن، راین کرمان و برخی دیگر مناطق پراکنده شده است. در این مقاله سعی شده است پتانسیل زئولیت سمنان از نقطه نظرهای مختلف بخصوص در جذب و حذف کاتیونهای سنگین و مضر از فاضلابهای شهری و صنعتی مورد بررسی قرار گیرد. فاضلابهای صنعتی حاوی کاتیونهای عناصر سنگین مانند روی (Zn2+ )، کادمیم(Cd2+)، مس(Cu2+)، آهن(Fe2+) و جیوه(Hg2+) و آنیونهای مضر چون SCN- می باشند که می توانند موجب زیانهای اکولوژیکی و زیست محیطی گردند و زئولیتها نقش اساسی در پالایش این کاتیونها و آنیونها دارند.

زئولیت، فاضلاب، فلزات سنگین،آلاینده ها، پالایش، سمنان