عباسعلی داداشی رودباری - دانشجوی کارشناسی ارشد آب و هواشناسی کاربردی، دانشگاه حکیم سبزواری

گندم یکی از مهمترین محصولات استراتژیک کشاورزی است که در تأمین غذای انسانها اهمیت زیادی دارد. با توجه به رشد جمعیت و نیاز روزافزون برای تولید گندم در سطح کشور، آگاهی از مناطق حساس در برابر تغییر اقلیم ضروری است. با توجه به قابلیت کشت دیم این محصول و حساسیت شدید این محصول در مقابل شرایط جوی سبب می شود که کشت آن در بسیاری از مناطق صرفه اقتصادی ن داشته باشد. در پژوهش حاضر به منظور بررسی نقش تغییر اقلیم بر محصول گندم دیم در قالب لایه های اطلاعاتی در محیط GIS و با استفاده از تحلیل های مکانی، مناطق حساس کشت این محصول در سطح کشور مشخص شده است. بدین منظور از داده های 30 ساله (1390-1360) گندم کشور استفاده شده است؛ نتایج حاصل نشان می دهد که پارامتر اقلیمی بارش از شاخص های مؤثر در فرآیند عملکرد گندم دیم محسوب می شود. به منظور انجام بررسی عملکرد این محصول نقشه های SPI دوره مورد بررسی ترسیم و با عملکرد محصول گندم دیم مقایسه شده، نتایج حاکی از آن می باشد که ارتباط تنگاتنگی بین خشکسالی و ترسالی با محصول گندم دیم وجود دارد. دوره های برآورد محصول نیز با شاخص مورد نظر حاکی از آن می باشد که قطب های ترسالی با بیشینه عملکرد گندم دیم ارتباط خواهد داشت. بررسی های صورت گرفته از درصد پیش بینی شده کاهش عملکرد گندم دیم در مناطق اصلی تولید این محصول در کشور برای سالهای 2025 و 2050 نشان داد که بیشترین کاهش را مناطق شمال شرق و در مراتب بعدی جنوب غرب، غرب و شمال غرب خواهند داشت.

تغییر اقلیم، پهنه بندی، پتانسیل اقلیمی، برآورد محصول، گندم دیم، GIS، ایران