محمد میرزایی
علیرضا نظر علوی
علی اصغر اعلم الهدی

با توجه به اینکه سد لتیان یکی از منابع مهم تأمین آب شرب تهران بوده و در جلوگیری از بروز سیل نیز نقش دارد، جلوگیری از پرشدن آن و حفظ کیفیت آب سد اهمیت زیادی دارد. از این رو حوزه بالادست سد مربوط به رودخانه جاجرود برای مطالعه و مدلسازی میزان فرسایش انتخاب گردید.بیشترین اوردجریان به سد لتیان مربوط به جاجرود(شاخه اصلی) بوده که ایستگاه هیدرومتری رودک در ورودی سد قرار دارد. با توجه به ویژگیهای مدل RUSLE از آن برای برآورد میزان فرسایش حوزه یادشده استفاده گردید. نتایج مدلسازی نشان می دهد میزان فرسایش در این حوزه بدلیل شیب زیاد و کمبود پوشش گیاهی و جنس خاک، بالا می باشد. کاهش پوشش گیاهی و مراتع در اثر فعالیت گسترده دامداری و تغییر کاربری در منطقه موجب افزایش پتانسیل فرسایش می گردد. نتایج مدلسازی میزان فرسایش در حوزه جاجرود 511‚524‚1 تن در سال برآورد شده است. برای ارزیابی نتایج بدست آمده و کارایی مدل، نتایج با مقادیر اندازه گیری رسوب در ایستگاه ورودی سد مقایسه گردید. با مقایسه مقدار رسوب در این روش با مقدار بار رسوب اندازه گیری شده، دقت نتایج مدل در ایستگاه رودک (ورودی جاجرود) 87 درصد بدست آمد. همچنین میزان فرسایش در این حوزه با توجه به استعداد کاربری اراضی منطقه و بکارگیری پوشش گیاهی متناسب در آن، مدلسازی و میزان کاهش فرسایش برآورد گردید. مقایسه این نتایج با وضعیت فعلی اراضی نشانگر کاهش 54 درصدی در حوزه بالادست رودک می باشد. این تحقیق نشان می دهد با بکارگیری پوشش مناسب در حوزه میزان فرسایش خاک در اثر بارندگی بصورت قابل توجهی کاهش می یابد.

فرسایش، رودخانه جاجرود، مدلسازی، رودک، RUSLE