اکرم جمال - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه تربیت مدرس
محمد طایفه رفیعی - دانشجوی دکتری مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی تهران
اکبر غلامپور - کارشناس ارشد مهندسی بهداشت محیط، دانشگاه تهران
حسین قریشی - مهندس شیمی و مسئول محیط زیست پالایشگاه نفت تهران

یکی از عوامل کلیدی در دستیابی به سیاست های موفق مدیریت پسماند در صنعت نفت و گاز دسترسی به اطلاعات و داده های ثبتی قابل اطمینان از میزان تولید، مشخصات و توزیع انواع مواد زائد تولیدی در این صنعت می باشد. مواد زائد تولیدی حاصل از فعالیتهای صنایع نفت و گاز دارای ویژگیهای بسیار متنوع و حجم بسیار زیاد هستند که اغلب ماهیت خطرناک دارند. لذا بررسی خصوصیات مواد زائد تولیدی از لحاظ کمیت و کیفیت همراه با تعیین منابع تولیدی، انواع، فعالیتهای مختلف صنعتی و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آنها در ارزیابی اقدامات مدیریتی امری غیر قابل اجتناب است. در این مطالعه انواع، مقادیر، واحدهای تولیدی و روش جمع آوری مواد زائد تولیدی در پالایشگاه نفت تهران مورد بحث قرار می گیرد. مقادیر تولیدی بر اساس ارزیابی داده های بدست آمده از اطلاعات یکساله محاسبه شده است. متوسط مقدار سالیانه کل پسماندهای تولیدی در فیلد مورد مطالعه 1675 تن تخمین زده می شود که این مقدار معادل 20/4 گرم به ازای هر بشکه نفت خام می باشد. همچنین مقدار متوسط مواد زائد خطرناک تولیدی 1464/5 تن در سال برآورد می شود که حدود 87/5 درصد زائدات را شامل می گردد. بعلاوه در این مطالعه مقدار پسماندهای تولیدی بر اساس نوع و فاز پسماند و خصوصیاتی از قبیل سمیت، خورندگی، قابلیت اشتعال، پاتوژنیستی و رادیو اکتیو بودن مشخص شده است. نتایج بدست آمده از مطالعه حاضر نشان می دهد که گزینه ها و فرصتهای بالقوه و مقرون به صرفه ای برای کاهش زائدات تولیدی وجود دارد که بکارگیری این گزینه ها می تواند منجر به صرفه جویی های اقتصادی قابل ملاحظه ای شده و در ارزیابی مدیریت پسماند های تولیدی از صنایع نفت و گاز مفید باشد.

مدیریت پسماند، مواد زائد خطرناک، پالایشگاه نفت تهران