میترا خطیب
محمدحسن راشد محصل
علی گنجعلی
مهرداد لاهوتی

افزایش آلاینده های محیطی به ویژه فلزات سنگین، زاییده صنعتی شدن جوامع بشری است. ورود پساب های صنعتی به آبهای سطحی و زیرزمینی و نهایتأ ورود این آبها در چرخه غذایی ، همواره به عنوان تهدیدی جدی برای اکوسیستم های زنده مورد توجه بوده است. نیکل نیز یکی از فلزات سنگین است که خصوصیات سمی و حتی کشندگی آن برای انسان،حیوان و گیاهان مشخص شده است. مطالعات کلنیکی نشان داده که غلظتهای پایین نیکل (Ni mg/m3 0.2-0.13) باعث بروز مشکلات فراوانی از جمله:مشکلات تنفسی، افزایش حساسیت های پوستی، افزایش بروز ناهنجاری در جنین و سقط جنین در انسان و حیوانات می شود. جعفری (Petroselinum crispum)،گیاهی است دارویی و معطر که به صورت مصرف مستقیم، جایگاه مهمی در سبد مصرفی خانواده دارد. در این بررسی به منظور تعیین درجه سمیت نیکل موجود در آب، از گیاه جعفری به عنوان یک گیاه شاخص استفاده گردید. جوانه زنی بذرهای جعفری در ژرمیناتور انجام گرفت و نشاءهای گیاهی به محلولهای کشت هیدروپونیک منتقل گردیدند و در محلول غذایی هوگلند حاوی غلظتهای:0،0.25،0.5،0.75،1،2،4ppm نیکل(نیترات نیکل) و در پنج تکرار رشد داده شدند. دوازده هفته پس از اعمال تیمارها، خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی شامل:میزان کلروفیل،بیوماس گیاهی،سطح برگ،تعداد برگها و مقاومت مکانیکی روزنه هابه عنوان صفات شاخص میزان تحمل گیاه در برابر نیکل مورد سنجش قرار گرفت.همچنین مقدار نیکل جذب شده در بافتهای هوایی و ریشه گیاهان تحت تأثیر تیمارهای مختلف، اندازه گیری شد.نتایج این سنجش نشان داد که اعمال غلظتهای مختلف نیکل سبب کاهش میزان کلروفیل،بیوماس گیاهی،سطح برگ و تعداد برگها گردید ولی مقاومت مکانیکی روزنه ها افزایش پیدا کرد. نتایج این بررسی نشان داد که تأثیر سمی نیکل بر روی گیاه جعفری از غلظت 0.75 ppm شروع شد که عوارض ناشی از آن به صورت پژمردگی عمومی گیاه و تأثیر منفی آن بر صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه مورد بررسی بود. بنابراین احتمالاً میتوان غلظت 0.75 ppm نیکل در آب آبیاری را برای گیاه جعفری به عنوان آستانه شروع خسارت پیشنهاد کرد.

جعفری، نیکل، کشت هیدروپونیک، Petroselinum crispum