محمد میرزائی
علیرضا نظری علوی

یکی از منابع مهم تأمین آب شرب تهران جاجرود بوده و جلوگیری از پرشدن سد لتیان و حفظ کیفیت آب سد اهمیت زیادی دارد. رودخانه افجه یکی از حوزه های بالادست سد برای مطالعه و مدلسازی میزان فرسایش و فسفر همراه رسوب انتخاب گردید. مهمترین دلیل انتخاب این زیرحوزه بالا بودن میزان فرسایش ویژه آن نسبت به سایر زیرحوزه ها می باشد که با وجود دبی آب کمتر نسبت به شاخه اصلی رودخانه جاجرود، بار رسوب قابل توجهی را خواهد داشت. با توجه به ویژگیهای مدل RUSLE از آن برای برآورد میزان فرسایش حوزه های یادشده استفاده گردید. نتایج مدلسازی نشان می دهد میزان فرسایش در این حوزه بدلیل شیب زیاد و کمبود پوشش گیاهی و جنس خاک، بالا می باشد. کاهش پوشش گیاهی و مراتع در اثر فعالیت گسترده دامداری و تغییر کاربری در منطقه موجب افزایش پتانسیل فرسایش می گردد.طبق نتایج مدلسازی میزان فرسایش در حوزه افجه 117‚103 تن در سال برآورد شده است. با مقایسه مقدار رسوب در این روش با مقدار بار رسوب اندازه گیری شده، دقت نتایج مدل در ایستگاه نارون 55 درصد بدست آمد . با استفاده از نتایج آزمایشات انجام شده بر روی نمونه های آب در جریان سیلاب و اندازه گیری فسفر، بار ورودی فسفر همراه با رسوبات به مخزن توسط رودخانه یادشده محاسبه گردید. همچنین میزان فرسایش در این حوزه با توجه به استعداد کاربری اراضی منطقه و بکارگیری پوشش گیاهی متناسب در آن، مدلسازی و میزان کاهش فرسایش برآورد گردید. مقایسه این نتایج با وضعیت فعلی اراضی نشانگر کاهش 75 درصدی در حوزه افجه می باشد. این تحقیق نشان می دهد با بکارگیری پوشش مناسب در حوزه میزان فرسایش خاک در اثر بارندگی و بار ورودی فسفر ناشی از آن بصورت قابل توجهی کاهش می یابد.

راسل، فرسایش ،رودخانه افجه، فسفر