امید بهمنی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمر
منا گلابی - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی
سعید برومندنسب - استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز

در حدود 11 درصد از رقم کل جریانهای سطحی کشور یعنی 7/10 میلیارد متر مکعب مربوط به رودخانه هایی است که املاح آنها بیش از 1500 میلی گرم در لیتر است. در حال حاضر به طور متوسط 29 میلیارد متر مکعب پسابهای کشاورزی، شهری و صنعتی وارد پیکره های آبی کشور می شود. افزایش آلودگی کارون طی 10 سال اخیر ناشی از افزایش آب برگشتی از آبیاری کشاورزی، افزایش مقدار نمک و افزایش ورود پسابهای خانگی و صنعتی به رودخانه می باشد. پساب ناشی از زهکشهای کشاورزی 5/82 درصد، پسابهای صنعتی 57/9 درصد و فاضلابهای شهری به میزان 93/7 درصد درآلودگی رودخانه کارون نقش دارند. تخلیه مستقیم زه آبها و پسابها به رودخانه ها و منابع آب شیرین به علت تخریب ساختار اصلی این منابع و ایجاد مشکلات زیست محیطی توصیه نمی گردد و با استفاده از اعمال مختلف مدیریتی می توان به صورت بهینه از این منابع استفاده نمود و یا اثرات سوء ناشی از ورود این مواد را کاهش داد. در این مقاله میزان آلودگی از نقطه نظر فیزیکی و شیمیایی در نقاطی از مسیر مختلف رودخانه و در سالهای مختلف مورد مطالعه قرار گرفته و اثرات و پیامدهای آن از نظر بهداشتی و زیست محیطی در نقاط مختلف مورد بررسی قرار گرفته است . به کارگیری روشهای مدیریت مزرعه سبب کاهش زه آب ایجاد شده می گردد. استفاده از این زه آبها و پسابهای تصفیه شده در مصارف کشاورزی، تفریحی، صنعتی و عدم تخلیه آن به رودخانه ها، ایجاد حوضچه های تبخیری در صنایع بزرگ و هدایت پساب آنها به این حوضچه ها، ایجاد نوار سبز گیاهی در حاشیه رودخانه ها جهت تصفیه زه آبهای ورودی از جمله راهکارهایی است که می تواند به کاهش اثرات پسابها و تعدیل نمودن مصرف آنها منجر شود. از این رو بهینه سازی وضعیت سامانه اکولوژی، حفظ اکوسیستم، یکپارچگی اکولوژی رودخانه ها و تصفیه فاضلابهای شهری و کشاورزی همه از جمله اقداماتی است که باید در حوزه مدیریت محیط زیست و تصفیه در بخش آب مد نظر قرار گیرد.

پساب، کارون ، مدیریت