خوشناز پاینده - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز
مرجان انصاری دزفولی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد واحد علوم و تحقیقات اهواز

امروزه به دلیل محدودیتهای قانونی که در مورد روشهای سوزاندن و دفن لجن فاضلاب در اراضی و اقیانوسها به وجود آمده است، متخصصین محیط زیست برای رهایی از مشکلات ناشی از لجن تولید شده در تصفیه خانه ها، استفاده از آن را به عنوان کود در کشاورزی توصیه می کنند . لجن فاضلاب رسوب اتی است تشکیل شده از مواد معدنی و آلی که در مراحل مختلف تصفیه به صورت توده غلیظی از فاضلاب جدا می شود . این مواد به دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجهی ترکیبات آلی و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه می توانند به عنوان یکی از بهترین و ارزانترین کودهای آلی برای اراضی کشاورزی مطرح باشند . اما وجود پتانسیل سمی از قبیل فلزات سنگین در لجن ها فاکتور محدود کننده استفاده از آنها می باشد، و نباید از نظر دور بماند . تخقیق حاضر با هدف بررسی اثر استفاده از لجن فاضلاب بر کیفیت خاک ( خصوصیات شیمیایی ) و انباشت عناصر سنگین خاک و نیز عملکرد کل گیاه صورت گرفته است . این مطالعه در مزرعه تحقیقاتی با سه سطح لجن 0) ، 50 ، (100 تن در هکتار در چهار تکرار و دو گیاه یونجه و ذرت در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی طراحی و اجرا گردید . نمونه برداری های خاک در سه زمان 50 روز، 90 روز و 6 ماه پس از کشت گیاهان از عمق 0 -30 سانتی متری خاک جهت تعیین خصوصیات شیمیایی انجام شد . لجن فاضلاب در دو سطح باعث افزایش معنی دار شوری، ماده آلی، نیتروژن، فسفر ؤ کاتیونها و آنیونهای محلول به جز بیکربنات، و کاهش معنی دار پتاس قابل جذب در مقایسه با تیمار شاهد شد . علاوه بر این غلظت عناصر سنگین را در خاک افزایش داده و لی در حد مجاز باقی مانده است . نمونه برداری های گیاه در بخشهای هوایی گیاه انجام شد که نشان داد لجن فاضلاب در گیاهان باعث افزایش معنی دار عناصر N,P,K و کادمیوم در مقایسه با شاهد می شود . عملکرد علوفه در تیمار لجن 100 تن در هکتار در مقایسه با شاهد افزایش معنی دار داشته است

لجن فاضلاب، کیفیت خاک، عناصر سنگین، ذرت و یونجه