سیدحسن محسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد فردوس
حمیدرضا گلکار - استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد فردوس

آب یکی از مهمترین و بنیادی‌ترین عامل حیات موجودات زنده است از این نظر جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه می‌باشد. عوامل آلوده کننده آب بسیار گوناگون‌اند و می‌توانند هم منابع آب های زیرزمینی و هم آب های سطحی را آلوده کنند. به طور کلی، آلاینده های آب به دو گروه سمی و غیر سمی تقسیم می شود. فاضلاب های خانگی، آلوده کننده آب شیرین و پر ارزش رودخانه ها و آب های زیر زمینی هستند، این فاضلاب ها حاوی مواد سمی و شیمیایی بوده و چنانچه مقدار آن ها زیاد شود، آب را نه تنها برای انسان، برای گیاهان و جانوران نیز خطرناک می کند. آلوده شدن آب ها به وسیله مواد شیمیایی و سمی، امکان دسترسی به آب سالم و محدود موجود را برای بشر مشکل می سازد و روند تخریب آب های شیرین در آینده ای نه چندان دور، دسترسی به آب سالم را امری غیر ممکن می کند. سه عامل مهم: آلوده شدن آب، اتلاف آب و تغییرات آب و هوا، وضعیت آب را به صورت خطرناکی در جهان در آورده است، چرا که حدود 70 درصد آب مصرفی دنیا در بخش کشاورزی، 23 درصد در صنعت و 7 درصد در بخش خانگی صرف می شود. گرچه 70 در صد سطح زمین را آب پوشانده‌ ولی فقط 5/2 درصد آن آب شیرین و بیشتر آن نیز به صورت یخ در قطب است، از سوی دیگر کمتر از 1 درصد از آب شیرین نیز در اختیار انسان است؛ یعنی 2/0 در صد از کل آب دنیا را آب شیرین در اختیار انسان تشکیل می دهد. بر این اساس، سازمان ملل تخمین می‌ زند که تا سال 2030 بیش از 5 میلیارد نفر از مردم دنیا به نحوی با کمبود آب درگیر خواهند بود. عامل 98 درصد از کمبود آب انسانی است و 2 درصد آن دلایل طبیعی دارد. این در حالی است که انسان با آلوده کردن و اتلاف آب، نقش بسیار مهمی در این بحران جهانی دارد که نتایج آن به کشور خاصی محدود نمی‌شود(3). بر اساس گزارش های رسمی وضعیت آب آشامیدنی و بهداشت در برخی از نقاط ایران نیز شرایط مطلوب را ندارد. کاهش سطح آب زیرزمینی دشت های کشور در دو دهه اخیر موجب شده است تا در برخی نقاط آب های شور زیرزمینی به سمت سفره های آب شیرین حرکت کند که این امر منابع آب های زیرزمینی به ویژه در نقاط خشک و نیمه خشک کشور را با بحران مواجه می کند. آبیـاری زمیـن هـای کشـاورزی بـا فاضلاب، دفع سنتی فاضلاب، تصفیه ناقص فاضلاب و پساب آلوده حاصل از برخی از تصفیه خانه های فاضلاب کشور از دیگر تهدیدهای منابع آب کشورمان است. در این مقاله سعی شده به مساله آلودگی محیط زیست و نقش آب پرداخته شود و راه حل های پایداری برای آن ها اندیشیده شود

آلودگی آب، فاضلاب، کمبود آب، مواد شیمیایی، محیط زیست