رایحه میرخانی - کارشناسی ارشد خاکشناسی، پژوهشکده تحقیقات کشاورزی، پزشکی و صنعتی- پژوه
ناصر خالق پناه
عباس مجدآبادی
نجات پیرولی بیرانوند

بدلیل احتمال پائین بودن میزان سزیم و استرونسیوم در فاز محلول و تبادلی بخصوص برای عنصر سزیم لذا مجموع این عناصر در فاز محلول، تبادلی و غیر قابل تبادل (با گذشت زمان و تخلیه فازهای محلول و تبادلی از این عناصر، بخش غیر قابل تبادل به تدریج آزاد شده و وارد فازهای محلول و تبادلی شده و قابل جذب برای ریشه گیاهان می باشد)، اندازه گیری شده است. هدف از این تحقیق تعیین مقدار سزیم و استرونسیوم قابل عصاره گیری با اسید در تعدادی از خاکهای مناطق کرج و اشتهارد و شناخت و آگاهی بیشتر از مقدار این عناصر و نحوه توزیع آنها در این مناطق با توجه به عدم وجود اطلاعات کافی و تحقیقات صورت گرفته در ارتباط با مقدار این عناصر می باشد. بدین منظور بر اساس تغییر در خصوصیات خاک و کاربری اراضی 31 نمونه خاک مرکب تهیه شده و از تکنیک اسید نیتریک مولار جوشان برای اندازه گیری سزیم و اسید کلریدریک مولار جوشان برای اندازه گیری استرونسیوم استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که مقدار سزیم قابل عصاره گیری بسیار کم بوده و مقدار آن کمتر از 2 میلی گرم بر کیلوگرم خاک با میانگین هندسی 919/0 می باشد، به نظر می رسد علت این مساله علاوه بر کمیاب بودن این عنصر در محیط زیست بدلیل تمایل بالای این عنصر برای پیوند با کانیهای گروه میکا می باشد و با توجه به حضور کانی غالب ایلایت در خاکهای این مناطق که تمایل بالایی برای تثبیت سزیم دارد سبب کاهش میزان سزیم قابل عصاره گیری شده است. مقادیر استرونسیوم عصاره گیری شده قابل توجه بوده و بین 889-35 میلی گرم بر کیلوگرم با میانگین هندسی 06/134 بدست آمد که علت این امر می تواند بدلیل حضور کانی کربنات استرونسیوم در خاکهای این مناطق و به تبع آن افزایش استرونسیوم در فاز محلول و تبادلی باشد

سزیم، استرونسیوم، اسید نیتریک، اسید کلریدریک، غیر قابل تبادل، تبادلی