الهیار امیری - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران محیط زیست، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالد
مهدی قنبرزاده لک
امیر قربان

مدیریت اصولی دورریزهای حاوی روغن موتور مستعمل به دلیل وجود طیف گسترده‌ای از آلاینده‌های خطرناک در قالب آن و از طرف دیگر با توجه به میزان بالای تولید این قبیل زایدات در صنایع، از جمله چالش‌های جدی پیش روی جوامع صنعتی به شمار می‌آید. تاکنون روش‌های مختلفی همچون دفن در زمین، بازیابی انرژی از طریق سوزاندن در کارخانجات تولید سیمان و تولید روغن موتور پالایش مجدد، برای حل این مشکل زیست‌محیطی ارائه گردیده است. در این بین بازیافت یا تصفیه مجدد روغن به دلیل پتانسیل کاهش آثار سوء زیست‌محیطی ناشی از دفع غیر اصولی زایدات روغن مستعمل و نیز جذابیت‌های اقتصادی آن از دیدگاه حفظ منابع و انرژی، از مناسب‌ترین روش‌های موجود به شمار می‌رود. در حال حاظر میزان تولید روغن مستعمل در کشورمان در حدود 300 تا 350 هزار تن در سال برآورد می‌گردد که روش غالب در بازیابی آن استفاده از فرآیند اسیدشویی و رنگبری به کمک خاک رس می‌باشد. این روش که قدیمی‌ترین روش تصفیه روغن در جهان است، به دلیل تولید لجن اسیدی خطرناک و راندمان پایین فرآیند، در اکثر کشورهای پیشرفته منسوخ شده است لیکن بنا به دلایل اقتصادی و تکنولوژیکی همچنان در ایران به عنوان روش غالب بازیافت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله فرآیند اسیدشویی و جوانب مختلف آن به عنوان روش اصلی تصفیه روغن کارکرده در کشور مورد مطالعه قرار گرفته و میزان و نوع پسماندهای خطرناک تولیدی در این فرآیند (یعنی لجن اسیدی و خاک رس حاوی روغن) از طریق مطالعه موردی یک کارخانه تصفیه روغن در یکی از شهرک‌های صنعتی تعیین گردیده است. در ادامه این روش با متد استخراج روغن توسط حلال‌ها مورد مقایسه قرار گرفته و مزایا و معایب هرکدام برشمرده شده است. از جمله نتایج بارز این تحقیق تهیه فهرست چرخه عمر کارخانجات کنونی تصفیه مجدد روغن موتور در کشور می‌باشد

روغن موتور مستعمل؛ بازیافت؛ فرآیند اسیدشویی؛ خاک رس رنگبری؛ استخراج با حلال