ثریا اسدی کپورچال - باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
صفورا اسدی کپورچال - باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

احداث تأسیساتی نظیر سد و شبکه های آبیاری و زهکشی باعث تغییرات مستقیم یا غیر مستقیم بر محیط زیست منطقه می گردد. انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی به عنوان روشی جهت شناخت اثرات مثبت و منفی ناشی از یک طرح، ارزشیابی اثرات و تصمیم گیری در خصوص آن و ارائه تغییرات، روش ها و یا برنامه هایی جهت مدیریت بهینه می باشد. هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی اثرات زیست محیطی سد چومان بر روی گیاهان، جانوران و اکوسیستم منطقه بود. بدین منظور، از روش تحقیق اسناد، روش تحقیق پیمایشی و روش تحقیق مشارکتی و همچنین روش ماتریس ICOLD (کمیته بین المللی سدهای بزرگ) برای ارزیابی سد استفاده شد. نتایج نشان داد که در ساخت سد چومان، بیشترین اثرات منفی در فاز ساختمانی بوده است. در طی فاز ساختمانی در سه مرحله ساخت جاده دسترسی و تجهیز کارگاه، برداشت منابع قرضه و جاده دسترسی به منابع قرضه و آبگیری مخزن، منطقه تحت تاثیر مستقیم قرار گرفته و تخریب جنگل و مراتع، فرسایش خاک، تغییر شکل زمین، آلودگی خاک، افزایش کدورت آب رودخانه را بدنبال داشته که اثر این مواد معلق روی ماهیان از طریق سایش و مسدود شدن آبشش آنها بروز می‌کند و با اختلال در سیستم تنفسی ماهیان میزان مرگ و میر قابل توجهی را موجب می‌گردد. با توجه به مراحل ساخت سد در ابتدا درسایت ساخت سد،‌ فلور منطقه کاملاً تخریب شده و در مرحله‌ بعد با پاک تراشی جنگل کل جنگل‌های محدوده مخزن سد از بین می رود. این تخریب گیاهی خود باعث افزایش بار رسوب و کدورت رودخانه در پایین دست شده که بر گیاهان آبزی پایین دست بخصوص جمعیت فیتوپلانکتونها تأثیر منفی و کوتاه مدت و برگشت پذیر دارد. در نهایت، مخزن سد چومان با مساحت 493 هکتار موجب تغییرات عمده‌ای در اکوسیستم منطقه می‌شود و در واقع خود ایجاد کننده یک اکوسیستم جدید می‌باشد.

اثرات زیست محیطی، اکوسیستم، سد، چومان