نگار نورمهناد - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته آبیاری و زهکشی- دانشکده کشاورزی- دانشگاه شه
سیدحسن طباطبایی - استادیار گروه مهندسی آب- دانشکده کشاورزی- دانشگاه شهرکرد.

مدیریت منابع آب, مستلزم داشتن اطلاعات اولیه از جمله کل حجم آب مصرفی می باشد. با توجه به اینکه بیش از 95 درصد منابع آب در بخش کشاورزی و عمدتا به صورت تبخیر و تعرق مصرف میگردد, تعیین حجم تبخیر و تعرق پتانسیل ضروری می باشد. در این تحقیق ابتدا داده های بارش حاصل از 12 ایستگاه سینوپتیک موجود در استان اصفهان در یک دوره آماری 18 ساله (1985-2003) مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس سال 1993 به عنوان سال تر و سال 2000 به عنوان سال خشک در دوره آماری مشخص گردید. داده های هواشناسی مورد نیاز برای تعیین تبخیر و تعرق از پایگاه داده سازمان هواشناسی استخراج گردید. سپس در هر دو سال تر و خشک با استفاده از داده های هواشناسی و نرم افزار Ref-Et میزان تبخیر و تعرق پتانسیل روزانه بر اساس سه روش متداول (بلانی- کریدل-فائو, پنمن-مانتیس-فائو, هارگریوز-سامانی) تعیین شد. روش استاندارد شده ASCE نیز به عنوان یک روش جدید و در حال گسترش بررسی شد. نتایج نشان میدهد که میزان حجم تبخیر و تعرق پتانسیل در سالهای تر بین 6 تا 18 درصد کمتر از سالهای خشک بوده و این مقدار بسته به روش تخمین تبخیر و تعرق متفاوت است. بر اساس نتایج این تحقیق, کمترین میزان حجم آب مورد نیاز در روش هارگریوز-سامانی و بیشترین مقدار در روش استاندارد ASCE بدست آمده است. بر اساس نتایج داده های لایسیمتری شهر اصفهان مشاهده گردید که به جز روش هارگریوز-سامانی سایر روشها مقادیر حجم تبخیر و تعرق پتانسیل را بین 15 تا30 درصد در دوره خشکسالی و بین 25 تا 40 درصد در دوره تر سالی بیشتر برآورد می نمایند. این موضوع اهمیت انتخاب یک روش معتبر در استان را نشان میدهد. نتیجه مهم اینکه, روشASCE که در حال حاضر به عنوان یک روش مناسب و مرجع درسطح جهانی در حال مطرح شدن است, مقادیر حجم آب مورد نیاز را در حدود دو برابر بیشتر تخمین میزند, لذا می بایست قبل از توسعه کاربرد آن در کشور, ابتدا اصلاحات لازم (کالیبراسیون) بر روی آن صورت پذیرد.

مدیریت آب, تبخیر و تعرق, اصفهان, خشکسالی و ترسالی