فرزاد بیات موحد - مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام زنجان

پخش سیلاب یکی از روشهای بهره برداری از سیلاب و استفاده بهینه از آن می باشد که می تواند تاثیرات مثبتی بر روی منابع آب زیر زمینی و از این راه در مقابله با خشکسالی و بهره برداری پایدار از آن داشته باشد. در این مقاله سعی شده است که تاثیر میزان استحصال سیلاب و پخش آن بر روی تغییرات بده خروجی یک حلقه قنات در عرصه پخش و مقایسه آن با قنات شاهد و نیز تغییرات سطح آب زیر زمینی دشت و چند حلقه چاه پیزومتری منطقه در طی پنج سال بعد از احداث ایستگاه تحقیقاتی، آموزشی و ترویج پخش سیلاب بر آبخوان سهرین – قره چریان زنجان بررسی گردد. بررسی تغییرات بده خروجی دو قنات، در پنج دوره آبی نشان میدهد که بده خروجی قنات عرصه کاملا تحت تاثیر میزان استحصال سیلاب بوده و همراه با زمان و مقدار استحصال سیلاب، بده خروجی آن نیز تغییر قابل ملاحظه ای کرده است. این در حالی است که قنات شاهد با وجود دارا بودن طول و عرصه بسیار بیشتر اوقات عرصه، تغییرات قابل توجه نداشته و تنها تخت تاثیر بارشهای فصلی بر روی عرصه آن و تغییرات فصلی دما بوده است. بررسی تاثیر پخش سیلاب بر تغییرات سطح ایستابی آب زیر زمینی در سه حلقه چاه پیزومتری در حریم و پایین دست عرصه پخش نشان میدهد که سطح آب زیر زمینی آنها چندان تحت تاثیر خشکسالی قرار نگرفته ودر مواردی ضمن جلوگیری از افت سطح آب زیر زمینی موجب افزایش سطح آب آنها گردیده است . در حالیکه درچاه شاهد کاهش سطح آب تداوم داشته است. داده های مربوط به میانگین سطح ایستابی دشت نیز نشان می دهد که پخش و نفوذ سیلاب موجب کاهش شیب خط هیدروگراف واحد سطح ایستابی آب زیر زمینی دشت در زمانهای پخش گردیده است که نشان می دهد حجم استحصال بطور کامل جوابگوی کاهش سطح ایستابی در اثر بهره برداریهای آب زیر زمینی و کاهش طبیعی نبوده است.

دشت زنجان ، پخش سیلاب ، آبخوانداری ، آب زیر زمینی