فرهاد ذوالفقاری - عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان-دانشکده کشاورزی و منابع طبیع
علیرضا شهریاری - دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل
اکبر فخیره - استادیار دانشکده منابع طبیعی دانشگاه زابل

در این پژوهش جهت تعیین میزان تأثیر پوشش گیاهی و کیفیت خاک بر بیابانی شدن کریدور جزینک در منطقه سیستان، مدل بیابانزایی ایرانی IMDPA که جدید ترین روش ارزیابی پتانسیل بیابانزایی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد، انتخاب گردید. پس از تعیین رخساره های ژئومورفولوژیکی منطقه به عنوان واحد های کاری، معیار های پوشش گیاهی و کیفیت خاک بر اساس شاخص های مرتبط در هر یک از واحد های کاری بررسی گردید. امتیاز دهی به هر شاخص بر اساس مدل انجام و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای هر شاخص لایه های اطلاعاتی رستری تهیه و در محیط ILWIS از تلفیق لایه های مربوط به هر معیار یک لایه برای هر یک از معیارها بدست آمد. پس از تهیه لایه های اطلاعاتی برای هر معیار و کلاس بندی امتیاز هر معیار، میزان نقش و تأثیر هر معیار به صورت مجزا بدست آمد. همچنین پس از تلفیق لایه های رستری معیارهای مورد مطالعه و تهیه یک لایه اطلاعاتی واحد میزان نقش و تأثیر توأم معیار های مورد بررسی در منطقه مورد مطالعه بدست آمد. بر اساس نتایج حاصل از نقشه بدست آمده 80 درصد منطقه از نظر درجه بیابانزایی در کلاس متوسط و 16/18 درصد آن در کلاس شدید قرار دارد. معیار خاک با ارزش عددی 1/34 کمترین تأثیر و معیار پوشش با ارزش عددی 1/51 بیشترین تأثیر را در بیابانزایی منطقه داشته است. در بین شاخص های مورد بررسی شاخص میزان درصد سنگریزه عمقی با ارزش عددی 1/26 کمترین نقش و شاخص تجدید پوشش گیاهی با ارزش عددی 1/71 بیشترین نقش را در بیابانی شدن منطقه داشته است.

پوشش گیاهی، کیفیت خاک، بیابانی زایی، IMDPA