مجید حیدری زاده - مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام کرمان

اگر به هیدروگراف جریان یک رودخانه طی سالیان مختلف نظر انداخته شود در هر سال پریدهای کم آبی مشاهده می گردد که بر حسب میزان دبی آستانه حداقل، مدت کم ابی رودخانه (زیر دبی آستانه) از سالی به سالدیگر تغییر می کند. این پریدهای کم آبی هم با جریانهای تصادفی توام گردیده و در نهایت هیدروگراف جریان را به شکل پیچیده در می اورد. تاکنون مدلهای زیادی من جمله مدلهای فیزیکی را برای بررسی رفتار جریان رودخانه در مواقع کم آبی بکار برده اند. اما اینگونه مدلها احتیاج به داده های پارامترهای زیاد فیزیکی سطحی وز یر زمینی حوزه دارند که معمولا در همه جا در دسترس نمی باشند و در صورت وجود هم احتیاج به کارشناسان متخصص بکارگیری نرم افزار ویژه می باشند. در عوض ایجاد و استفاده از مدل دبی – مدت – فراوانی ویژه کم آبی ساده و سریع بوده و می تواند رفتار پیچیده جریان رودخانه را در منحنی های ساده دبی – مدت – فراوانی در هرنقطه رودخانه خلاصه نماید. ضمنا امکان انتقال و یا تخمین منحنیهای دبی –مدت – فراوانی برای نقاط بدون ایستگاه هیدرومتری در بالا دست و یا پایین دست حوزه وجود دارد. استفاده از این مدل بسیار ساده بوده چرا که بر حسب دوره بازگشت کم آبی یا خشکسالی (T) و مدت تداوم آن (d) می توان میزان دبی حداقل طرحهای مختلف کشاورزی و یا صنعت را مستقیما از روی آن تعیین نمود. دراین مقاله نحوه ایجاد اینگونه مدلها در دوره های کم آبی همراه با نمونه هائی از آن مورد بحث و نگارش قرار گرفته است.

دبی - مدت - فراوانی ، کم آبی ، مدل ، خشکسالی ، آبدهی