عادل زاهد بابلان - دانشیار دانشگاه محقق اردبیلی
علی رضایی شریف - استادیار دانشگاه محقق اردبیلی
مسعود مرادی - استادیار دانشگاه محقق اردبیلی
رقیه قربان نژاد - دانشجوی ارشد رشته تحقیقات آموزشی دانشگاه محقق اردبیلی

پژوهش حاضر با هدف مقایسه مهارت های تفکرانتقادی دانش آموزان مدارس هوشمند و عادی شهر اردبیل انجام شد. فرایند منظم ذهن در تفکر، تحلیل، ترکیب و ارزیابی فعالانه و ماهرانه اطلاعات گردآوری شده که به عنوان راهنمای عمل و اعتقاد فرد محسوب می گردد را تفکر انتقادی می نامند. ترویج و تشویق تفکر انتقادی یکی از الزامات اساسی و مهم یک جامعه دموکراتیک است تا با استفاده از آن دانش آموزان به کمک فناوری کامپیوتر و اینترنت به منابع مختلف اطلاعاتی دست یافته و سایر دیدگاه هاو نظرات را مطالعه، تحلیل، ترکیب مجدد و ارزیابی کنند. روش مطالعه، علی مقایسه ای)پس رویدادی( و جامعه مورد مطالعه، دانش آموزان دختر سال سوم مقطع متوسطه شهر اردبیل در سال تحصیلی 93-1392 می باشد. با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس از هر ناحیه شهر اردبیل (ناحیه 1 و 2) یک مدرسه هوشمند و یک مدرسه عادی انتخاب و از هر یک از این مدارس نیز 30 نفر دانش آموز(در مجموع 120 نفر) به صورت تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده برای مقایسه تفکرانتقادی دو گروه آزمون مهارت های تفکرانتقادی کالفرنیا (فرم ب) می باشد که سه مهارت عمده تحلیل، ارزشیابی و استنباط را می سنجد. همچنین، تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون t دوگروهی مستقل و آزمون تحلیل چند متغیره (مانوا) انجام گردید.یافته های به دست آمده نشان داد که در مجموع میانگین مهارت های تفکر انتقادی دانش آموزان مدارس هوشمند (5.55±16.4) بیشتر از دانش آموزان مدارس عادی (4.4±14.3) بوداز نظر آماری نیز تفاوت بین آنها معنادار بود. در بخش خرده مقیاس های مهارت تفکرانتقادی (تجزیه و تحلیل، ارزیابی و استنباط) نیز مابین دو گروه دانش آموزان مدارس هوشمند و عادی تفاوت وجود دارد و این تفاوت در مهارت تجزیه و تحلیل می باشد. در مهارت های ارزیابی و استنباط با وجودی این که میانگین دانش آموزان مدارس هوشمند بالاتر از دانش آموزان مدارس عادی بود اما از نظر آماری تفاوتی مابین دو گروه مشاهده نشد.می توان گفت دانش آموزان مدارس هوشمند در سایه استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مهارت های تفکرانتقادی در کل بهتراز دانش آموزان مدارس عادی عمل کرده اند ولی در زیرمقیاس های تفکر انتقادی دانش آموزان مدارس هوشمندتنها در مهارت تحلیل بهتر از دانش آموزان مدارس عادی عمل کرده اند. این نشان می دهد کهآموزش ها و تجهیزات آموزشی (از قبیل، نرم افزار و سخت افزار، استفاده از سایت های معتبر علمی، کتابخانه های آنلاین و ...) دراین مدارس کافی نبوده است، بنابراین تعامل دانش آموزان با همدیگر و معلمانشان و همچنین،ارزیابی، ترکیب و تصمیم گیری درباره اطلاعات دریافتی در آنها بسیار ناچیز بوده است.

تفکرانتقادی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، مدارس هوشمند