عبدالرسول تلوری - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور

توسعه شهری و گسترش کارخانجات، صنایع، کارگاه های تولیدی و راه های ارتباطی پیرامون شهرها، دشتهای سیلابی، حریم رودخانه ها ومسیلها را در نظر بر رگفته است. تجاوز به حریم آبراهه ها و رودخانه ها از یکسو و افزایش ضریب رواناب در حوزه هایی شهری و همچنین حوزه های مشرف به شهرها تعادل بین میزان جریانهای سیلابی و ظرفیت عبور رودخانه ها و مسیلها را بر هم زده است. این شرایط موجب وقوع طغیان رودخانه و گسترش سیلاب در سطح شهرها، امکانات مهم اقتصادی و تولیدی و جاد ه های ارتباطی، گردیده است. یکی از روشهای مرسوم در مقابله با این قبیل رویدادها و از طریق کاهش اثرات نامطلوب، ساماندهی رودخانه است. اما مسایل اجتماعی و اقتصادی و حتی سیاسی حاکم در این قبیل عرصه ها، محدودیتهای فنی زیادی را در انتخاب گزینه های ممکن، ایجاد نموده است. به دنبال وقوع سیل در سال 1373 در رودخانه وردآورد واقع در کیلومتر 15 جاده تهران – کرج که چندین میلیارد ریال خسارات محسوس و نامحسوس را داشت، تصمیم بر ساماندهی رودخانه مذکور در شرایط فعلی گردید. اما ارایه برگزیدن طرح های فنی ساماندهی رودخانه با مشکلات زیادی نظیر وجود پلهایی در مسیر مترو، اتوبان و جاده های مخصوص و قدیم ، راه آهن تهران- تبریز و همچنین وجود کارخانجات، صنایع مهم، واحدهای تولیدی و حتی سازمانهای دولتی روبرو گردید. لذا ساماندهی این رودخانه به منظور پیشگیری از بروز سیل و گسترش آن در منطقه بر اساس تنظیم شیب در بازه های مختلف و یا انحراف آن و تغییرات اندکی در سازه هایی نظیر پلها و آبگذرهای موجود، انتخاب گردید که در این مقاله راه کارهای عملی و محاسباتی هیدرولیکی مربوطه ارائه گردیده است.