حسن روحی پور - عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

حتی در شرایطی که روان آب سطحی بتواند بطور کامل ناهمواری های کف بستر را بپوشاند، ضریب زبری جریان که توسط معادلاتی مانند دارستی – ویسباخ (Darcy-Weisbach) ، مانینگ (Manning) و شنری (Chez) بیان می شوند با تغییر در سرعت روان آب تغییر می نماید. این مقاله با استفاده از آمار حاصل از مطالعات آزمایشگاهی، صحرائی و همچنین بخدمت گرفتن آمار موجود در منابع معتبر، تغییرات ضریب زبری بستر را در شرایطیکه اثر متقابل بین هیدرولیک جریان و ناهمواری های بستر زیاد قابل توجه نیست مورد بررسی قرار میدهد. در این تحقیق دو سوال عمده مورد بررسی قرار گرفته است اول اینکه آیا سه معادله معروف فوق الذکر تا چد حد بیان کننده واقعی مقاومت بستر در مقابل جریان روان آب سطحی در شرایط مختلف هستند و سوال دون اینکه چگونه می توان به بهترین وجه سرعت روان آب را با استفاده از شیب زمین (S) و دبی واحد (q) تخمین زد. نتایج بدست آمده در مورد سوال اول نشان داد که گرچه هر سه نوع معادله مذکور برای تعغیین ضریب زبری مفید هستند اما معادله مانینگ (Manning’s) بسیار مناسب تر از دو معادله دیگر است. در مورد سوال دوم نیز با توجه به وجود محدودیت سه معادله مذکور در بیان واقعی هیدرولیک جریان روان آب سطحی که احتمالا نتیجه نارسائی هر سه نوع معادله در بیان تغییرات ظاهری سرعت روان آب است، یک روش جدید تخمین سرعت روان آب با استفاده از معادله مانینگ پیشنهاد گردیده است. برای کلیه آمار مورد بررسی اعم از آزمایشگاهی یا صحرائی و موجود در منابع، روش اصلاح شده همبستگی بسیار خوبی را بین سرعت روان آب تخمین زده شده با سرعت روان آب اندازه گیری شده نشان داده است.