سیما رحیمی بندرآبادی - کارشناس ارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
بهرام ثقفیان - عضو هیئت علمی، مرکز تحقیقات خاک و آبخیزداری

بارندگی یکی از مهمترین پارامترهای ورودی در هر حوزه آبخیز می باشد. اندازه گیری نقطه ای بارندگی، عدم پراکنش مناسب ایستگاه های بارانسنجی و همچنین عدم دسترسی به برخی مناطق برای اندازه گیری باعث شده است تا نیاز به میانیابی داده ها وجود داشته باشد. روش های زمین آماری به دلیل در نظر گرفتن موقعیت و آرایش داده ها و همبستگی مکانی آنهامناسب به نظر می رسند، اما به دلیل تعداد ناکافی داده دارای محدودیت می باشند. بنابراین می توان با بررسی وضعیت منطقه از لحاظ اقلیمی و سایر خصوصیات به روابطی رسید که بتوان تولید داده کمکی برای منطقه نمود (نظیر رگرسیون). ولی داده های تولیدی خود دارای درصدی خطا هستند که ایجاد عدم هم ارزی با داده های مشاهده ای می کنند. لذا به نظر می رسد استفاده از تئوری فازی، که توانایی استفاده از داده های تخمینی دارای خطا و اعداد کارشناسی را دارد، می توان در برآورد دقیقتر بارندگی کمک نماید. در این تحقیق روش فازی کریگینگ مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با روشهای کریگینگ معمولی ، کوکریگینگ و TPSS برای برآورد بارندگی سالانه مورد مقایسه قرار گرفته است. برای این منظور از دو حالت داده استفاده گردید. در حالت اول همه داده ها فازی گردید، در حالت دوم تعدادی نقطه کمکی انتخاب و فقط این نقاط فازی گردیدند. نتایج نشان می دهد که تقسیم منطقه به واحدهای همگن، با استفاده از روش تحلیل خوشه ای، داده های بارندگی را ایستا می نماید. نتایج آنالیز نیم تغییر نما نشان میدهد که در هر منطقه بارندگی سالانه دارای همبستگی مکانی می باشد. ضمن آنکه استفاده از اعداد فازی باعث افزایش شعاع همبستگی گردیده است. نتایج بررسی روشها نشان میدهد که برای بارندگی سالانه استفاده از روش فازی کریگینگ در هر دو حالت بهتر از سایر روشها عمل می نماید.

تحلیل خوشه ای ، زمین آمار ، بارندگی ، تئوری مجموعه فازی ، فازی کرینگینگ ، ایران