سیدحمیدرضا قریشی راد - کارشناس تحقیقات مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان
صادق عبدلی - کارشناس تحقیقات مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

نحوه رسوبدهی تغییرات زمانی و عوامل مهم وموثر در تغییر بار رسوبی رودخانه ها و موضوع تحقیقات بسیاری واقع شده اند. از این میان، نقش بارندگی و میزان تاثیر آن بر رسوبدهی حوزه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. برای بررسی رابطه بارندگی در تغییرات بارمعلق رودخانه ای، حوزه گالیکش که یکی از زیر حوزه های گرگانرود با توان فرسایش پذیری زیادتر از سایر سرشاخه های گرگانرود است، مورد بررسی قرار گرفت. اینحوزه بار رسوبی خود را به وسیله رودخانه اوغان با آورد متوسط سالانه 88 میلیون متر مکعب بهعنوان زهکش اصلی حوزه، مستقیما به دریاچه سدگلستان 1 میریزد و نقش بزرگی در کاهش حجم مخزن این سد دارد. برای این حوزه داده های باران، دبی و رسوب سنجی در طول دوره 22 ساله جمع آوری گردید و داده های سالانه، فصلی و ماهانه بارندگی با دبی و رسوب مقایسه گردیدند. نتایج بدست آمده نمایانگر این مطلب هستند که 40 درصد تغییرات رسوب بر اثر عامل باران بوده است و حداکثر دبی در بارش های نزدیک به 300 میلی متر اتفاق می افتد. ارقام بارندگی و بار معلق با ضریب همبستگی 61 درصد از رابطه S=0.67P1.77 تبعیت می کنند و علیرغم اینکه حداکثر بارندگی ها در ماههای فصل زمستان گزارش شده اند و لیکن بیشتری دبی ورسوب متعلق به فصل بهار می باشد. روند تغییرات زمانی بار معلق نشان میدهد که کل فرسایش حوزه در ماهها و فصل تر سال (بهار) صورت می گیرد. تغییرات بار معلق طی سال های متمادی بیانگر این نکته است که بر اساس شرایط مختلف هیدرولیکی و اقلیمی، رسوب خیزی حوزه تا حدود 12/5 برابر تغییر کرده است.

تغییرات زمانی بار معلق ، دبی ، باران ، گرگانرود ، اوغان