منوچهر امیری - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی استان همدان

با عنایت به اینکه نهشته های ریز دانه حاصل از رسوبگذاری سیلابها در ایستگاه های پخش سیلاب، مشکلات عدیده ای از جمله کاهش نفوذپذیری و سله بستن خاک را بدنبال داشته و در ایستگاه پخش سیلاب کبودرآهنگ در اثر دو سیلاب بیش از پانزده (15) هزار تن رس وسیلت در حوضچه رسوبگیر و عرصه پخش سیلاب نهشته شده و میزان نفوذ در عرصه پخش سیلاب حدود 0/35cm/h کاهش یافته (یعقوبی 1379)، لذا منشایابی و تشخیص لیتولوژی سرچشمه و مولد این رسوابت جهت کنترل آنها هدف این تحقیق بوده و به همین منظورپس از تهیه نقشه شبکه آبراهه ها و حضوه ابخیز حدود 60 نمونه از رسوبات ریزدانه ابراهه های اصلی، عرصه پخش سیلاب، حوضچه سبوگیر خاکهای موجود در دامنه تشکیلات مختلف و 18 نمونه سنگی از لیتولوژی های مختلف منطقه اخذ گردید که از این تعداد 18 نمونه جهت اندازه گیری مقادیر عناصر نادر خاکی (R.E.E) و عناصر حساس توریم (th) و اسکاندیم (Sc) به روش فعال سازی نوترون (N.A. A) و 9 نمونه سنگی به روش تهیه مقطع نازک مورد آنالیز قرار گرفتند و از نتایج بدست آمده اولاً نقشه زمین شناسی منطقه ترسیم گردید ، ثانیاً مقادیر عناصر نادر خاکی بر اساس مقادیر کندریتهای تیپ CI و شیلهای پست آرکئن استرالیا (P.A.A.S) بعنوان ارزشهای پایه ای نرمالیزه گردیدند و پس از محاسبه فاکتورهای مختلف همچون La/Smو ...، نمودارهای الگو پراکنش و فراوانی این عناصر و فاکتورهای مربوطه ترسیم و علاوه بر آن نمودارفراوانی عناصر Sc, Th ونسبتهای La/Sc/Th نیز ترسیم و مطالعه گردید. نتیجه بدست امده این بود که نمودار الگوی نمونه مسیل حوضه ناصرآباد و نمونه های تشکیلاتی خاکی – شیستی (Ps) با الگوی نمونه های حوضچه رسوبگیر موازی ومشابه بوده و همخوانی و ارتباط ژنتیکی خوبی نسبت به هم در نمودارهای پراکندگی نشان می دهند. این نتیجه بیانگر آن است که منشا رسوبات ریز دانه ایستگاه پخش سیلاب از توده های خاکی موجود در روی سنگهای شیستی – فیلیتی (PS) واقع در انتهای حوضه ناصرآباد و اطراف روستاهای گندتپه و گاوزیان می باشد.