پرویز عبدی - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان زنجان
علی عبدی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان زنجان

شوری آب و خاک از مهمترین عوامل کاهش کیفیت اراضی زراعی است. با توجه به محوریت فعالیتهای کشاورزی در تامین غذای موردنیاز جامعه انسانی ، توجه به کیفیت و کمیت منابع آب و خاک و برنامه ریزی برای استفاده بهینه از آنها بسیار ضروری است. دشت قزوین با مساحتی حدود 458 هزار هکتار از دشتهای حاصلخیز کشور است، که به دلیل داشتن شبکه آبیاری وچاههای عمیق از نظر توسعه فعالیتهای کشاورزی حائز اهمیت می باشد. اما یکی از مشکلاتی که سبب کاهش توان تولیدی دشت می گردد، خطر شور شدن اراضی و توسعه آن می باشد. لذا هدف از این تحقیق بررسی میازن توسعه اراضی شور در ای دشت در طول یک دوره زمانی 35 ساله می باشد. در این تحقیق با توجه به گستردگی منطقه و عدم امکان نمونه برداری مستقیم از تمام نقاط دشت اساس کار بر روی استفاده از (GIS) ، عکسهای هوایی و تصاویر ماهواره ای بوده است. لذا ابتدا تمام داده ها و اطلاعات مورد نیاز از وضعیت اقلیم منطقه و بر اساس تجزیه و تحلیل قبلی انجام شده جمع آوری گردید. سپس با انتقال این داده ها به محیط (GIS) اقدام به تشکیل بانک اطلاعاتی مورد نیاز گردید. بر اساس تجزیه و تحلیل داده ها نتیجه این بررسی نشان میدهد که دشتهای حاصلخیزی چون دشت قزوین در معرض شور شدن قرار دارند، لذا اگر تدابیری در جهت جلوگیری از توسعه این روند گرفته نشود، اراضی زراعی با خسارات جبران ناپذیری مواجه شده و حل این معضل بسیار سخت و مشکل خواهد بود. در ادامه بر اساس مطلعات و تحقیقات قبلی صورت گرفته، مناطقی از دشت که شور بودن اراضی آنها مسجل شده است را به عنوان مبنا انتخاب و بر روی عکسهای هوایی و تصاویر ماهواره ای مشخص گردیدند با توجه به تباین و ارزش ریز سیماهای موجود (DN)، این مناطق به ترتیب در عکسهای هوایی و تصاویر ماهواره ای مشخص گردیدند و از این طریق وضعیت اراضی شور در سالهای 1334 و 1369 مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفتند. در نهایت برای اینکه رونند تغییرات اراضی شور بررسی شود، دو نقشه تهیه شده در دو تاریخ مورد اشاره با هم تلفیق گردیدد. اما برای ارائه بهتر نتیجه تحقیق بر اساس سوابق و تجربیات حاصل شده اراضی زراعی موجود در دشت در 3 رده غیر شور، شور ومستعد شوری طبقه بندی شدند. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق در طول این مدت 35 ساله در حدود 22 درصد اراضی شور و حدود 27 درصد نیز اراضی شور توسعه یافته می باشند.