جمال قدوسی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری

در حوزه های ابخیز کشور، دسترسی به منابع حیاتی نظیر خاک، آب و پوشش گیاهی به دشت کاهش یافه و پی آمدهای آن کاهش تولیدات گیاهی و دامی، تشدید فرسایش خاک، افزایش فراوانی وقوع سیلاب ها با کیفیت فیزیکو – شیمائی نامناسب، و بر هم خوردن تعادل اکولوژیک در اکوسیستم حوزه های ابخیز بوده است. چنین تغییراتی همراه و توام با وقوع خشکسالی های پی در پی، افزایش استفده از آب و تقاضای روز افزون به آن در مناطق پایاب افزون بر مناطق سرآب، چرای مفرط مراتع، قطع اشجار و بوته کنی، گسترش اراضی زراعی با تبدیل اراضی جنگلی و مرتعی و بارگیری روش های غیر اصولی و علمی زراعی ، مجموعه ای از اثرات زیست محیطی را بوجود آورده است که اثرات اقتصادی و اجتماعی منفی وجبران ناپذیری را موجب شده است. بدیهی است این موضوع امروزه در بسیاری از کشورهای جهان وجود دارد . به طوری که چنین وضعیت و شرایطی مباحث جدی ودنباله داری درباره رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای در اختیار داشتن جنگل، مرتع، آب، حیات وحش و آبزیان و امنیت غذایی درجهان را از سال 1992 گریز ناپذیر نموده است (1992, Naiman) تحلیل مسائل موجود در زمینه های یاد شده نیازمند طرح مباحث و دیدگاه های نوین می باشد که بایستی در آنها مسائل اجتماعی، اجتماعی و زیست محیطی به صورتتوان دیده شود. آبخیز داری با توجه به تعریف علمی آن تنها مقوله ای است که به دلیل پردخت به مسائل جنگل، مرتع، کشاورزی ، حیات وحش ، اجتماعی و اقتصادی، آبزیان، دامداری و دامپروری و حتی بوم زیست تالاب ها و دریاچه ها و موارد مربوط به آمایش سرزمین و مسائل مناطق مسکونی نظیر شهر و روستا، روش جامع فراگیر رادر اختیار قرار می دهد.