علی اکبر شمسی پور - دانشجوی دوره ی دکتری اقلیم شناسی دانشگاه تهران
کیومرث حبیبی - دانشجوی دوره دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران

مدیریت منابع آب در دوره های خشک و خشکسالی ها نیازمند شناخت و کاربرد روش ها و راهکارهای مناسب است. از آنجا که خشکسالی بصورت یک مجموعه عوامل و متغیرهای مرتبط به هم سامانه آب و هوا در محیط طبیعی و انسانی تاثیر می گذارد، مطالعه تفضیلی و مجزای متغیرهای اقلیمی نتیجه متقم و قابل اعتمادی از شرایط حاکم ارائه نمی دهد. جهت بررسی میزان نقش خشکسالی ها در منابع آب زیرزمینی دشتهای شمال همدان متغرهای اقلیمی و هیدرولوژی آب های سطحی به عنوان توابع مستقل جهت تعیین میزان همبستگی با سطح ایستابی دشت ها (تابع وابسته) در مقیاس ماهانه در طی 17 سال (79-1363) مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجه، آثار ناهنجاری های آب و هوا و منابع آب سطحی در افت سطح اساس آب زیرزمینی دشت ها 42 درصد همبستگی را بین متغیرهای اقلیمی مستقل با میزان افت فشار نشان داد. در ارزیابی مکانی بحران افت سطح ایستابی تحت تاثیر خشکسالی از توانایی تحلیل های مکانی و فضایی سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) بهره گرفته شد و نتایج داده های نقطه ای به اطلاعات پهنه ای تبدیل گردید و شدت افت در سطح دشتهای مورد مطالعه پهنه بندی شد.در نتیجه دشت بهار دارای شدیدترین افت و مناطق حاشیه دشت ها درمحل اتصال به ارتفاعات از کمترین مقادیر افت برخوردارند. همچنین نقشه های بدست آمده گویی انطباق بالای محدوده های افت زیاد سطح ایستابی با مناطق عمده کشاورزی آبی وابسته به منابع آب زیرزمینی (دشت بهار و فامنین) است. بنابراین خشکسالی هواشناختی که با کاهش نزولات جوی رخ می دهد در کوتا زمانی منجر به وقوع خشکسالی هیدرولوژی و نیز با کاهش رطوبت خاک در منطقه ریشه گیاه و تبخیر و تعرق زیاد موجب وقوع خشکسالی کشاورزی و سرانجام با تنزل مقدار نفوذ آب از منبع نزولات جوی و آبهای سطحی وتخلیه شدید سفره آب زیرزمینی جهت کشاورزی به خشکسابی آبهای زیرزمینی منتهی می گردد.

خشکسالی ، رگرسیون چند متغیره ، GIS ، تحلیل آماری ، سطح ایستابی ، تحلیل فضایی