مهدی نجاران - دانشجوی کارشناسی ارشد زیست شناسی سلولی و مولکولی دانشگاه محقق اردبیلی
سید مهدی رضوی خسروشاهی - استادیار فیزیولوژی گیاهی (مدیر گروه زیست شناسی دانشگاه محقق اردبیلی)
کریم اله قاسمی گرمی - دانشگاه محقق اردبیلی دانشکده علوم

کومارین ها لاکتون هایی با ساخار پایه 1و2-بنزوپیرون هستند که در سلسله گیاهان و به ویژه در چهار خانواده چتریان (umbelliferae)، نخودیان (leguminosae)، مرکبات (rutaceae) و کاسنی (compositae) از مسیر بیوسنتری شیکیمیک اسید با واسطه سینامیک اسید تولید می شوند گلپر ایرانی با نام علمی ر از خانواده چتریان می باشد تاکنون از عصاره پترولئوم اتری ریشه گلپر پنج فورانو کومارین شناسایی شده است. همچنین وجود چنین رکیباتی در میوه های گلپر تیز به اثبات رسیده است در این مقاله ما برای اولین بار حضور ترکیبات فورانو کومارینی را در برگ های گلپر گزارش می کنیم گیاه گلپر از منطقه اردبیل در شمال غرب ایران جمع اوری شد. برگ های پودر شده گلپر (100 گرم) با حلال n- هگزانی توسط دستگاه سوکسیله عصاره گیری شدند . عصاره توسط کروماتوگرافی ستونی (VLC) بر روی سیلیکاژل به 13 فراکسیون تقسیم گردی فاز متحرک به ترتیب افزایش قطبیت شامل n- هگزان 100% ، نسبت های مختلف n- هگزان / اتیل استاتف اتیل استات 100% و در نهایت متانول 100% بود. از روش کروماتوگرافی نازک لایه (TLC) با صفحات سیلیکاژلی و فاز متحرک 95% کلروفرم و 5% استون برای جداسازی ترکیبات کومارینی استفاده شد. ساختار سه فورانو کومارین شامل : ایزوپیم پی نلین، گزانتوتوکسین و برگاپتن با استفاده از طیف های 1H NMR و 13C-NMR مورد شناسایی قرار گرفت. خصوصیت حساس کنندگی نوری این ترکیبات باعث شده است تا در PUVA therapy (پرتو درمانی به علاوه سورالن) برای درمان بیماری های پوستی متعدد، جلوگیری از رد پیوند و بیماری های خود ایمنی استفاده شوند. وجود چنین ترکیباتی در گلپر ایرانی زمینه را برای بررسی خصوصیات درمانی این گیاه مساعدتر می کند.

کومارین، فورانو کومارین، Heracleum persicum، ایزوپیم پی نلین، گزانتوتوکسین، برگاپتن