مجید انوشیروانی - پزشک، دانشجوی دکترای تخصصی طب سنتی ایران

پس از یک و نیم سده طب سنتی ایران به بدنه آموزش دانشگاهی و نظام بهداشت و درمان کشور بازگشته و در حال گسترش است. در این شرایط نگهداری و حفظ اصالت زبان و شیوه طب سنتی بایسته است و نمی توان آن را فروگذاشت ولی برای پویایی و توانایی این میراث کهن برخی پژوهشگران آن ضرورتا باید با تامل در دانش های موازی به نقد درونی و بازسازی دانش به جا مانده از نیاکان دست بزنند و برای ارتقای نظری و عملی آن از علوم نوین زمانه خود به گونه ای سنجیده و به دور از خود شیفتگی یا خود کم بینی و با پرهیز از دگماتیزم یا التقاطی گری بهره برگیرند به نظر می رسد که درمان با گیاهان دارویی در مکتب طب اخلاطی و بالاخص در طب سنتی ایران با وجود اختلافات اساسیش با طب گیاهی نوین (Modern Herbal Medicine) می تواند از برخی یافته های آن بهره مند شود و از این طریق توانایی برتر ، دسترسی ساده تر و امنیت بیشتری برای درمان جویان فراهم کند نخستین گام برای تلفیقی منطقی و خردمندانه میان این دو دانش شناسایی وجوه افتراق و اشتراک آن دو و میزان سازگاریشان در جنبه های گوناگون است در این مقاله به بررسی تطبیقی و بیان مهمترین وجوه اشتراک و اختلاف طب سنتی با طب گیاهی نوین در بخش مبانی و اصول و سپس در اجزای طب گیاهی (فیتوتراپی، فیتوشیمی، فیتوفارماسی، و فیتوفارماکولوژی) پرداخته خواهد شد اهم مسائل در این بررسی تطبیقی بین دانش گیاه درمانی طب سنتی با دانش طب گیاهی نوین عبارتند از جایگاه کلی درمان با گیاهان در ساختار نظری دو دانش / سبب شناسی بیماری ها و اصول و قوانین درمان/ مصطلحات مربوط به عمکلردهای دارویی/ توضیح چگونگی عملکرد دارویی گیاهان/ چگونگی فرآوری گیاهان دارویی و اشکال دارویی / اثرات متقابل گیاه دارویی و بدن بر هم / بیان ضررها ، عوارض جانبی و موارد منع مصرف در این دو دانش. پس از این بررسی نزدیک ترین بخش های تلفیق پذیر در درمان میان دو دانش معرفی خواهند شد.

طب سنتی ایران، علاج بالادویه، علاج بالاعشاب، مفردات گیاهی، Herbal Medicine, Integrated Medicine, Rational Phytotherapy