زهرا زارع - دانشجوی دکتری علوم گیاهی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
احمد مجد - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
صدیقه مهرابیان - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
طاهر نژاد ستاری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

گیاه به لیمو Lippia citriodora از تیره شاه پسند حاوی متابولیت های ثانوی مختلفی از جمله اسانس ها و فلاونوئید هاست و جایگاه ویژه و مهمی در صنعت عطر سازی دارد و در طب سنتی به عنوان آرامبخش ، تب بر، ضد نفخ و ضد اسپاسم استفاده می شود هدف از این پژوهش مقایسه فعالیت های ضد جهشی و ضد سرطانی این گونه بر پایه استاندارد سنجش جهش برگشتی (آزمون ایمز) است . گیاه مورد نظر از استان خوزستان تهیه و جمع آوری شد و عصاره های متانلی بخش های رویشی (برگ ها و سرشاخه ها) و زایشی (مریستم زایشی و گل ها) گیاه به روش پرکولاسیون تهیه شد. تعیین توان ضد جهشی بر اساس روش پیشنهادی پرفسور ایمز و با استفاده از جهش های برگشتی حاصله از سویه جهش یافته سالمونلا تیفی موریوم (TA100) که برای رشد نیازمند هیسیدین در محیط کشت می باشد در حضور ماده سرطان زای آزید سدیم و عصاره های مذکور صورت گرفت. و تعداد کلنی برگشتی هر یک شمارش شد هر آزمون به طور همزمان سه بار تکرار گردید و با میانگین آنها درصد بازدارندگی با فرمول Ong محاسبه شد همچنین با افزودن میکروزوم کبد موش (حاوی سیتوکروم p450) اثر ضد سرطانی عصاره ها نیز با همین شیوه مورد سنجش قرار گرفت در هر آزمون شاهد مثبت شامل آزید سدیم و شاهد منفی شامل آب مقطر در محیط کشت حاوی باکتری در نظر گرفته شد با مقایسه درصد بازدارندگی هر عصاره با مقدار استاندارد مشخص شد هر دو عصاره خاصیت ضد جهشی و ضد سرطانی قوی نشان می دهند که این ویژگی ها در بخش زایشی نسبت به رویشی بیشتر مشاهده شد. در نتیجه در گیاه Lippia citriodora با تکوین گل خواص ضد جهشی و ضد سرطانی بیشتر می شود برخی از ترکیبات اسانس ها از جمله ترپنوئیدها تیمول و کارواکرول و نیز فلاونوئیدها از ترکیبات موثر بر این فعالیت می باشند.

فلاونوئید، اسانس، به لیمو، ضد جهشی، ضد سرطانی، آزمون ایمز