حمیدرضا گنجعلی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
مصطفی رمضانی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

در استان سیستان و بلوچستان آب و هوای بسیار خشک و گرمای شدید مهم ترین پدیده مشهود اقلیمی است این استان دارای تابستان های گرم و طولانی و زمستان های معتدل می باشد میزان متوسط سالیانه بارندگی حدود هفتاد میلیمتر و بسیار نامنظم است در قسمت سیستان شرایط آب و هوایی بسیار خشک تر و بارندگی و رطوبت اندک است با وجود شرایط اقلیمی سخت اقلیمی در استان بیش از 1200 گونه گیاهی که حدود 70 گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی می باشد شناخته شده است. از جمله این گیاهان می توان بادام کوهی Amygdalus scoparia را نام برد که به عنوان یک نمونه اندمیک مقاوم بخشکی از جنبه های دارویی ، اقتصادی و زیست محیطی از اهمیت زیادی برخوردار است محدوده پراکندگی این گیاه در ارتفاع 1500 متر در مناطق خاش، سراوان، ایرانشهر حدود یک و نیم میلیون هکتار با تراکم حدود 15 اصله در هکتار می باشد این گونه به دلیل تحمل سطح آستانه بالا نسبت به خشکی و کم آبی و سازگاری با شرایط حاکم ئدر مناطق خشک و بیابانی منطقه و کاربردهای دارویی از اهمیت زیادی برخوردار می باشد بذور بادامشک دارای 45-40 درصد روغن شامل گلیسیرید های اسید چرب همچون اولئیک اسید، لینولئیک اسید، پالمتیک ، میریسینک و فیتوسترول و هتروزید مخصوصی بنام آمیگدالینوزید به میزان 3/5-1 درصد می باشد که در مجاورت با آب و تحت تاثیر امولسیون هیدرولیز شده و از آن 2 مولکول گلوکز، اسید سیانیدریک و آلئید بنزولیک حاصل می گردد. بدلیل اهمیت و جایگاه ویژه رویشگاه های بادامشک در منطقه و پتانسیل های طبیعی این رویشگاه ها توجه به عوامل موثر در زاوآوری و غنی سازی گونه اندمیک بادامشک می تواند تاثیر قابل توجهی در احیا ، توسعه و افزایش استفاده از پتانسیل های رویشگاه های این گیاه بویژه از نظر دارویی داشته باشد. با توجه به اینکه مرحله جوانه زنی و استقرار گیاهچه یکی از مراحل عمده در سیکل زندگی درختان بادامشک می باشد و ممکن است تحت تاثیر عوامل محیطی از جمله شوری و خشکی قرار گیرد این بررسی در قالب طرح آماری کاملا تصادفی در 4 تکرار با هدف اینکه تا حد زیادی بتواند مشکلات ناشی از عدم تجدید حیات طبیعی درختان بادامشک را در عرصه های طبیعی و رویشگاه های محل پراکنش برطرف نماید انجام شد. ابتدا اقدام به تهیه و آماده سازی بذور جمع آوری شده از عرصه و ضد عفونی آنها به میزان مورد نیاز نموده و تیمارهای مورد آزمایش که شامل غلظت های نمک سدیم (کلرید سدیم خالص) در سطوح مختلف که غلظت های 50، 100، 150، 200 میلی مولار و غلظت شاهد(صفر) می باشند تهیه شد. بذرها به تعداد 40 عدد در 4 تکرار در پتری دیش قرار گرفته و پس از انجام تیمارهای لازم به ژرمیناتور انتقال داده شدند. در این بررسی عوامل تاثیر گذار در مراحل جوانه زنی بذرها یعنی اثر تنش شوری ناشی از کلرور سدیم بر قوه نامیه، سرعت جوانه زنی بذرها، طول ریشه چه و ساقه چه این گونه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصله بیانگر کاهش درصد جوانه زنی و رشد گیاهچه با افزایش میزان غلظت های شوری بوده و اختلاف معنی داری در سطوح مختلف شوری مشاهده شد.

سیستان و بلوچستان، بادامشک، رویشگاه های طبیعی ، خواص دارویی