مهدی ایمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمید اکرمی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
مریم نامور - دانشیار گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و و منابع طبیعی گرگان

اویشن به عنوان گیاه دارویی طبقه A مورد توجه جهانی بوده و هست در ایران نیز موارد متنوعی از این گیاه مورد استفاده عمومی مردم قرار دارد و برتری کمی و کیفی هر گونه از آن تنوع داروهای گیاهی در این بخش را اراتقا می بخشد لذا چهار گونه آویشن بومی که هر یک در مناطق وسیعی از ایران مورد استفاده قرار می گیرند به همراه گونه غیر بومی (Thymus vulgaris) که تاکنون بیشتر از بقیه در صنعت داروسازی مورد استفاده واقع شده است مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند. این آزمایش در قالب طرح آماری فاکتوریل بر پایه کاملا تصادفی در مرکز آموزش شهید هاشمی نژاد خراسان رضوی انجام گرفت پس از استقرار گونه های Zataria multiflora، Thymus fallax، Thymus transcuspicus، Thymus vulgaris و Ziziphora clinopodioides سرشاخه های سه مرحله رویشی قبل از گلدهی، 50 درصد گلدهی و 100 درصد گلدهی همه گونه ها جمع آوری و به تفکیک گونه و مراحل رویشی خشک گردیدند. سپس اسانس گیری با دستگاه کلونجر نمونه ها به روش انجام شد و داده های آزمایش به وسیله نرم افزار آماری MSTAT-C آنالیز و نتایج به دست آمده مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد مرحله 100 درصد گلدهی گونه Thymus fallax دارای بیشترین میزان اسانس بوده و بالاترین عملکرد کمی را به خود اختصاص داده است پس از آن به ترتیب مرحله 100 درصد گلدهی آویشن غیر بومی ( Thymus vulgaris) در ردیف دوم، مرحله 100 درصد گلدهی آویشن شیرازی یا پهن برگ ( Zataria multiflora) در ردیف سوم ، مرحله 100 درصد گلدهی آویشن ترکمنی یا خراسانی (Thymus transcuspicus) درردیف چهارم و آویشن خوش عطر و برگ باریک (Ziziphora clinopodioid) با کمترین میزان اسانس در ردیف آخر قرار دارد . اجرای این مطالعه استفاده از گونه های بومی آویشن بجای گونه وارداتی را قابل قبول و صادرات گونه های بومی و رقابت آنها با گونه های غیر بومی در بازارهای جهانی را به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی توجیه پذیر نشان داد.

ا Zataria multiflora ، Thymus fallax، Thymus transcuspicus، Thymus vulgaris و Ziziphora clinopodioides ، اسانس