سعیده تولایی - عضو هیئت علمی پژوهشکده بیوتکنولوژی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران
مهناز مظاهری اسدی - کارشناس ارشد علوم محیط زیست کارشناس آزمایشگاه سورن تک توس
خسرو رستمی - پژوهشگاه فناوری های نوین علوم پزشکی جهاد دانشگاهی ابن سینا

یکی از محصولات استراتژیک که در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد کاردوتنوئیدها و به ویژه بتاکاروتن می باشد که به طور طبیعی در ارگانیسم های فتوسنتتیک سنتز می شود به علت سوگیری به سمت تولید کاروتنوئیدها از روش های بیوسنتتیک توجه به منابع طبیعی آنها افزایش یافته است . مهمترین منبع مهم تولید کننده بتاکاروتن جلبک سبز تک سلولی دونالیلا است که ایجاد کاروتنوئید در کلروپلاست آلگ و تحت شرایط استرس صورت می گیرد. منبع طبیعی آن دریاچه های نمکی فوق اشباع می باشد و به همین دلیل اکوسیستم ایران با وجود دریاچه های آب شور متعدد پرورش تجاری این جلبک را ممکن می سازد تولید تجاری بتاکاروتن به عنوان سومین صنعت در رابطه با میکروآلگها طبقه بندی می شود همچنین نشان داده شده که دونالیلا می تواند فعالیت های بیولوژیکی متنوعی را به عهده گیرد. در این تحقیق به بررسی تولید کاروتنوئید توسط جلبک دونالیلا سالینا پرداخته شده است نمونه جلبک مورد مطالعه بومی ایران بوده و بررسی فوق در یک دوره رشد چهل روزه صورت گرفته است پس از نمونه برداری از دریاچه شور حوض سلطان قم، ابتدا جلیک جداسازی شده در شرایط مناسب رشد داده شد (محیط کشت جانسون) و پس از بهینه سازی شرایط و تولید کاروتنوئیدها میزان آن مورد ارزیابی قرار گرفت. رشد سلولی توسط شمارش سلولی با لام نئوبار و اندازه گیری میزان جذب در 680 نانومتر توسط روش اسپکتروفتومتر صورت پذیرفت. میزان کاروتنوئید نمونه توسط اندازه گیری میزان جذب در 450 نانومتر توسط روش اسپکتوفتومتری و مقایسه آن با نمونه استاندارد بررسی گردید. بیشترین میزان بیومس در دوره بررسی چهل روزه حدود روز 33 قابل مشاهده اشت به طوری که در هر میلی متر مکعب این محیط حدود 5500 سلول وجود دارد نتایج حاصله نشان می دهد که پیگمانتاسیون متناسب با روند رشد بوده و تولید کاروتنوئید در محیط کشت جانسون با شوری 10 درصد و پی اچ برابر 8/5 در روز 42 به 14/95 میلیگرم در لیتر محیط کشت می رسد نتیجه اینکه با به کار گیری امکانات طبیعی موجود و پروسس صحیح، بسته بندی و بازاریابی مناسب چنین محصولاتی علاوه بر منافع اقتصادی امکان ورود ایران به بازار جهانی تجارت غذا داروها ممکن می سازد که با توجه به نیاز کشور در حوزه استراتژیک امنیت غذایی، بهداشتی و زیست محیطی گامی موثر در جهت توسعه پایدار است.

بیوتکنولوژی، دونالیلا سالینا، کاروتنوئید