سیده فائزه حکیمی - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
مهدی میرزا - دکترای بیوشیمی پژوهشگر موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
زهرا معین خیاط - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی
ساجده سعیدفر - دانشجوی کارشناسی ارشد گیاهان دارویی دانشگاه آزاد اسلامی

زمان های مختلف برداشت بر میزان اسانس در اندام ها موثر می باشد پس برداشت باید زمانی انجام گیرد که ماده موثره در بیشترین مقدار باشد همچنین روش تقطیر بر مقدار اسانس و درصد اجزای تشکیل دهنده اسانس حاصل از تقطیر موثر است. اما بر نوع اجزای تشکیل دهنده اسانس تاثیر ندارد. این تحقیق به منظور بررسی اثر زمان برداشت و روش استخراج بر کمیت و کیفیت اسانس Thymus Pubescens در سال 1388 در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور واقع در 5 کیلومتری آزاد راه تهران- کرج اجرا گردید. نمونه های گیاهی شامل برگ و سرشاخه های گلدار از مزرعه گیاهان دارویی موسسه به صورت نمونه گیری کاملا تصادفی در دو زمان مختلف برداشت (گل دهی کامل، بعد از گلدهی) انجام شد. تیمارها شامل تاثیر مراحل مختلف برداشت و روش استخراج بر بازده اسانس بود و همچنین تاثیر دو تیمار بر کیفیت اسانس به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار آزمون شدند. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس ها با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گزی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند نتایج با نرم افزار SAS تجزیه واریانس شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تاثیر مراحل مختلف برداشت بر درصد اسانس ، تاثیر روش تقطیر بر درصد اسانس و اثر متقابل دو تیمار زمان برداشت و روش تقطیر بر درصد اسانس در سطح 1% معنی دار بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد بیشترین درصد اسانس در مرحله گلدهی و روش تقطیر با آب 0/69% بود. و از نظر نرکیب اسانس میزان کارواکرول به عنوان یک ترکیب عمده اسانس در مرحله گلدهی و تقطیر با بخار آب بیشترین مقدار درصد 68/23 را دارا بود.

اسانس، Thymus Pubescens، تقطیر با آب، تقطیر با بخار آب