سهیلا دولتی - دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی آلی دانشگاه محقق اردبیلی
سید مهدی رضوی - دکترای فیتوشیمیایی دانشگاه محقق اردبیلی
غلامحسین ایمانزاده - دانشگاه محقق اردبیلی
علیرضا قاسمیان - دانشگاه محقق اردبیلی

خانواده چتریان از جمله خانواده های بزرگ و مهم گیاهان دارویی هستند که دارای حدودا 300 جنس و 3000 گونه می باشد گیاهان متعلق به این تیره ؛ غنی از متابولیت های ثانویه بوده و از ارزش دارویی و اقتصادی بالایی برخوردارند به طوریکه این خانواده مهم از گیاهان را می توان در درمان بیماری های مختلفی نظیر سرطان و ... بکار برد. با توجه به اینکه در مورد گیاه A.Orientalis که در ایران تحت عنوان هویج کوهی شناخته شده تاکنون هیچ گونه مطالعات فیتوشیمیایی صورت نگرفته است لذا در این تحقیق استخراج و شناسایی متابولیت های ثانویه از اندام های هوایی این گیاه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا نمونه های گیاهی جمع آوری شده تحت شرایط آزمایشگاهی کاملا خشک شده و سپس توسط آسیاب پودر شده و پس از توزین به منظور انجام بررسی های فیتوشیمیایی مورد استفاده قرار گرفتند . جهت بدست آوردن عصاره نمونه گیاهی مورد مطالعه از دستگاه سوکسیله به ترتیب با حلال های n-هگزان ، دی کلرومتان و متانول بهره گیری شد. پس از تغلیظ عصاره ها توسط روتاری اواپراتور به منظور جداسازی اولیه اجزا تشکیل دهنده عصاره، فراکسیونه کردن عصاره ها، توسط روش کروماتوگرافی مایع در خلا (VLC) انجام گرفت سپس به منظور یافتن مناسب ترین سیستم حلال جهت جداسازی ترکیبات خالص و همچنین جهت تعیین بهترین فراکسیون جهت جدااسازی بیشترین ترکیبات از تست های آنالیتیکال (Analatical) بر روی صفحات آلومینیومی استفاده گردید و به دنبال آن به منظور جداسازی و خالص سازی بیشتر هر کدام از ترکیبات از فنون پره پاراتیو (Preparative) بهره گیری شد. در نهایت ساختمان ترکیبات خالص سازی شده با استفاده از روش های اسپکتروفتومتری مختلف نظیر H-NMR، C-NMR، ¹H-¹H cosy ,HMBC ,HMQC ,IR ,MASS شناسایی گردید با توجه به یافته های حاصل از آنالیز دستگاهی از عصاره هگزانی برگ هویج کوهی و فراکسیون 95:5 (اتیل استات: هگزان) و سیستم حلال 96:4 (استون : کلروفرم) توسط پره پاراتیو برای نخستین بار ترکیب 2,4-dihydroxy phenyl-6-octadecenoate جداسازی و شناسایی شد.

چتریان ، متابولیت های ثانویه، Astrodaucus Orientalis، آنالیتیکال، پره پاراتیو، 2,4-dihydroxy phenyl-6-octadecenoate