محمودرضا پیشوایی
رامین بزرگمهری

مطالعه و شناسایی جامع مخاطرات بالقوه درصنایع فرآیندی با مقیاس متوسط به بالا جزء بخش های کلیدی مطالعات ایمنی و تحلیل مخاطرات می باشد. این نوع مطالعات حتی از نظر حقوقی نیز جزء مستندات و استانداردهای ایمنی برای تایید پروژه به شمار می روند. هر روش تحلیل مخاطرات، نظیر HAZOP د رگام اول خود نیازمند شناسایی مخاطرات واحدهای مربوطهمی باشد. شناسایی مخاطرات نوعا به طور دستی و متکی بر دانش و تجربه متخصصین دست اندرکار در حوزه های مختلف مهندسی می باشد.لذا، برای پوشش کامل همه مخاطرات ممکن و همچنین حفظ یکپارچگی و همزمبانی رشته های مختلف مهندسی و همگرا کردن مهارتهای موجود در راستای تحلیل ایمنی فرآیند تحت مطالعه، اتوماسیون این مطالعات در مقابل مطالعه و شناسایی دستی، امری لازم محسوب می گردد. یکی از تکنیکهای مدرن موجود برای اتوماسیون مزبور، استفاده از مدل سازی نمودار حالات می باشد. در این مدل سازی، از شبیه سازی کیفی به جای شبیه سازی کمی آن به خاطر فقر دانش فنی و اطلاعات فرآیند در مراحل اولیه تحلیل مخاطرات استفاده می شود. این شبیه سازی کیفی در قالب نمودار حالات به صورت مدرن آن یعنی با رویکرد شیء گرا انجام می شود. سپس مشابه مطالعات HAZOP ، مدل کیفی مربوطه با استفاده از کلمات راهنما تحریک می شود تا گسترش خطا و پیامدهای آن در فرآیند به طور مجازی شبیه سازی شود. علت استفاده از رویکرد شیءگرا، به خاطر قابلیت به کارگیری مفاهیم پیام گرا و شبیه سازی اتفاقات و رخدادهای تاثیرگذار بر حالات عملکردی دستگاه های فرآیندی و در یک کلام شبیه سازی حالات گذرا ودینامیک فرآیند به صورت کیفی می باشد. در این مقاله به مبانی کاربردی روش های موجود شیء گرا در مدل سازی نمودارحالات در شبیه سازی کیفی به منظور شناسایی حالات خطرساز یک فرآیند نوعا پیچیده شیمیایی پرداخته شده است.

شبیه سازی کیفی ، نمودار حالات ، آنالیز پیامد ، تحلیل مخاطرات ، رویکرد شیءگرا