کامران رفیعی - دانشجوی دکتری راه و ترابری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
امیر کاووسی - دانشیار گروه و ترابری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

کشور ما سرمایه گذاری هنگفتی برای احداث و تکمیل راه ها کرده است. هدف اصلی این سرمایه گذاریها، طرح و اجرای روسازی است، که بتواند توان تحمل بارهای وارده از ترافیک را داشته و کیفیت مناسب خود را تحت هر شرایط جوی حفظ نماید. بلافاصله بعد از عملیات ساخت روسازی و شروع بهره برداری روند تخریب تدریجی خود را آغاز می کند. عوامل بسیاری نظیر بارگذاری، عوامل جوی، تاثیر خستگی، زهکشی نامناسب، و نشستهای ناهنگن بستر در طی سالیان دراز، بر این روند موثرند. بنابراین روسازی راه ها نیاز به مدیریت دارد. پیشرفت هایی که اخیرا در زمینه ریز کامپیوتر ها و فن آوری مدیریت روسازی به دست آمده اند، ابزار مورد نیاز را برای مدیریت اقتصادی روسازی ها فراهم آورده است. به این ترتیب علاوه بر دستیابی به یک برنامه منظم و اولویت بندی شده تعمیر و نگهداری، و کمک در بهینه کردن مصرف بودجه ها (که بهره حال محدود می باشد) در بسیاری از موارد نیز می توان با انجام تعمیرات جزئی و موردی، از بروز خرابیهای عمیق تر و جدی تر جلوگیری نمود. تحقیق مورد بحث راجع به برنامه ریزی برای سرمایه گذاری در سطح شبکه روسازی راه ها می باشد. در سطح شبکه باید پاسخگوی این سوالات باشیم: کدام قطعات در سطح شبکه بودجه دریافت کنند؟ چه نوع گزینه نگهداری برای این قطعات مناسب است؟ و چه زمانی این قطعات باید تحت تعمیر قرار گیرند؟ و برای پاسخ به این سه سوال اصلی در سطح شبکه (کدام، چگونه، کی)، ممکن است از روشهای ساده (مثل رتبه بندی یا نسبت سودبه زیان) یا از روش های پیچیده تر (الگوریتم ژنتیک) استفاده شود. در این مقاله ارائه یک مدل رایانه ای که متکی بر الگوریتم ژنتیک است و تبادل فعالیتهای نگهداری و ترمیمی را نیز در سطح شبکه در نظر می گیرد، بیان گردیده و سپس برای قطعه ای از راه مشهد- تربت حیدریه، برنامه ریزی بهینه نگهداری بر اساس این روش ارائه شده است.

شبکه راه ها ، ترمیم و نگهداری راه ، مدیریت روسازی ، بهینه سازی ، الگوریتم ژنتیک