امیر مرادی نژاد - کارشناس ارشد معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی
کریم سیار ایرانی - کارشناس ارشد معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی

در دو دهه اخیر تقریباً هیچ نشست بین المللی که در آن آتیه اداره جهان در هزاره سوم میلادی مطرح میباشد را نمی توان سراغ گرفت که مدیریت بهره برداری و نگهداری از آب و تاسیسات آبی در آن به صورت یکی از اصلی ترین عوامل و عناصر در دستور کار آن قرار نداشته باشد . اگر در گذشته مشکلات و مسائل مدیریت آب و بهره برداری از تاسیسات آبی در مقیاس محلی مطرح بود، اکنون و در آینده این مشکلات در مقیاس ملی و منطقه - ای و حتی جهانی بروز خواهد نمود . در کشور ما نیز حفاظت از منابع آب و مدیری ت مشارکتی بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبی، موضوع قابل توجه و مهمی است که باید جدی تلقی شود و عدم توجه به این امر، خسارت فراوانی خواهد داشت که جبران آن بسیار دشوار است . از طرفی، به علت ساختار دولتی مطالعه، اجراء و بهرهبرداری و نگهداری پروژه های تامین، انتقال و توزیع آب، بدون مشارکت بهره برداران در امور فوق، علیرغم ۳ و ۴ در تصویب مفاد قانونی در زمینه اعمال مدیریت بهره برداری و ، سیاستهای کلان دولت در برنامه های ۲ نگهداری تاسیسات آبی توسط تشکلهای مناسب بهره برداران، بر اساس تحقیقات و پژوهش های انجام یافته به دلیل عدم اجرای مواد قانونی موجود و وجود خلاء های قانونی دیگر که می توان به عنوان نمونه به مواردی همچون نحوه ایفای نقش تشکلهای آب بران در مدیریت بهره برداری و نگهداری از تاسیسات آبیاری، نحوه پایداری تشکلهای آب بران، مکانیزم تعیین هزینه های بهره برداری و نگهداری از محل آب بهاء و ... اشاره کرد، این امر مسکوت مانده است . عدم رعایت موارد ذکر شده باعث فرسوده شدن زود هنگام تاسیسات آبی، کاهش عمر مفید تاسیسات و ابنیه ها، کاهش راندمان آبیاری و تولید و سردرگمی بهره برداران و در نتیجه تلفات بسیار زیاد آب در این بخش شده است . در این بررسی، به صورت مشروع به مشکلات موجود، ضرورتها و خلاء های قانونی و همچنین مواد قانونی اجراء نشده در این زمینه پرداخته شده است . متعافب آن با توجه به تجربیات نگارندگان این مقاله، پیشنهاداتی به منظور ساماندهی نظام بهره برداری و ایجاد تشکلهای آب بران در راستای رویکرد جهانی و سیاستهای دولت جمهوری اسلامی به منظور ارتقاء فرهنگ مشارکت بهره برداران در امور مربوط به مدیریت تامین، انتقال و توزیع آب و نگهداری تاسیسات آبی به منظور جلوگیری از تخریب و فرسوده شدن آنها ارائه شده است.

آبیاری، تشکلهای آببران، تاسیسات آبی، خلاءهای قانونی، ضرورتهای قانونی، مدیریت بهره برداری، مدیریت مشارکتی