صدراله قیاسوند - کارشناس ارشد زمین شناسی مهندسی ، مهندسین مشاور ایمن سازان

در تونلسازی بندرت به گازهای طبیعی برخورد می شود . اما هرگاه این گازها وارد فضاهای زیرزمینی شوند ترکیب هوای داخل تونل را تغییر داده و خطراتی را ایجاد می نمایند . مهمترین این گازها عبارتند از : گاز متان، دی اکسید کربن، منواکسید کربن، سولفید هیدروژن، دی اکسید گوگرد و گاز رادون . این گازها را می توان به دو دسته گازهای قابل اشتعال و گازهای سمی تقسیم نمود . منابع تولید این گازها متفاوت است و دانستن آن جهت ارزیابی مخاطرات ناشی از آنها از اهمیت زیادی برخوردار است . با این حال پیدایش چنین گازهایی به لایه منشأ، محدود نمی شود . این گازها در داخل لایه های نفوذ پذیر به حرکت در می آیند تا در سطح زمین رها شوند یا در یک تله زمین شناسی به دام افتند . این تله ها عموماٌ در ارتباط با لایه های چین خورده و در مجاورت آنها یافت می شوند . گاهی نیز جابجایی ناشی از گسلها موجب کنار هم قرار گرفتن لایه ها و ایجاد یک تله گازی می شود . شناسایی گازها و محل تجمع آنها بسادگی امکان پذیر نیست . برای نیل به این هدف باید در فاز اکتشافی پروژه های تونلی اقدامات ویژ ه ای صورت گیرد . بخشی از این اقدامات شامل شناخت ناحیه جغرافیایی، نصب ایستگاههای رفتارسنجی، تفسیر شرایط زمین شناسی و هیدروژئولوژی، بررسی روشهای ژئوفیزیکی برای اکتشاف مخازن گاز و اندازه گیری میزان گاز در نمونه های اخذ شده از گمانه های مسیر تونل است . در این مقاله جهت کمک به برنامه ریزی و انجام اقدامات لازم جهت شناسایی گازها و مناطق حاوی آنها و بویژه ارتباط این مناطق با تشکیلات و ساختارهای زمین شناسی، ابتدا ویژگیها، منشأ و منابع تولید گازهای مضر تشریح شده و سپس ارتباط آنها با ساختارهای زمین شناسی مورد بررسی قرار گرفته است .

تونلسازی، زمینهای گازدار، مخاطرات مهندسی، تله های گازی