هادی شهیر - کارشناس ارشد ژئوتکنیک دانشگاه صنعتی شریف ، دانشکد مهندسی عمران
علی پاک - استادیار دانشگاه صنعتی شریف، دانشکده مهندسی عمران

سدهایی که بر روی بسترهای رسوبس اشباع مانند لایه های ماسه ای بنا می گردند. در حین زلزله مستعد برای وقوع پدیده روانگرایی و شکست می باشند. روانگرایی در شالوده سد باعث تخریب سد با ایجاد تغییر شکل های بزرگ ماندگار در بدنه سد می گردد. برداشتن رسوبات وو بنا کردن سد بر روی بستر سنگی اغلب هزینه های زیادی را می طلبد و گاهی به خاطر عمق زیاد رسوبات غیر ممکن می نماید. بنابراین ارزیابی پتانسیل روانگرایی و بکارگیری روش های مناسب بهسازی زمین در اولویت اول قرار دارد. مدلسازی عددی روانگرایی ابزاری توانمند برای طراحی سدهای واقع بر لایه های دارای پتانسیل روانگرایی به شمار می آید. در این مقاله یک برنامه دینامیکی اجزای محدود برای پیش بینی رخداد روانگرایی در شالوده سدها ارائه شده است. خاک اشباع یک محیط دو فازه می باشد که فازهای آن با هم اندرکنش دارند. برای مدلسازی رفتار همبسته محیط اشباع از تئوری تعمیم یافته Biot و فرمولاسیونu-p استفاده شده است. مدلسازی روانگرایی با استفاده از مدل Densification صورت کرفته است. برای نشان دادن قابلیت برنامه تهیه شده در مدلسازی روانگرایی در شالوده سد و اطمینان از صحت جوابهای آن، بروز پدیده روانگرایی در یک آزمایش سانترفوژ که در آن یک خاکریز بر روی لایه ماسه ای سست و اشباع تحت اثر شتاب افقی سینوسی قرار گرفته ف مدلستزی شد. نتایج بدست آمده حاکی از مطابقت خوب جوابهای نرم افزار تهیه شده با مقادیر اندازه گیری شده در آزمایشگاه می باشد.