سیدمرتضی مرندی - استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان- گروه مهندسی عمران
محمدحسین باقری پور - استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان دانشکده فنی و مهندسی بخش مهندسی ع
محسن صالحی - کارشناس ارشد مکانیک خاک و پی شرکت شهرکهای صنعتی کرمان

هسته مرکزی در سدهای خاکی و سنگریزه ای وظیفه آب بندی ونگهداری آب پشت سد را بر عهده دارد بدلیل خاصیت نفوذناپذیری رس و فراوانی آن در طبیعت در اغلب موارد هسته مرکزی را از جنس رس می سازند. استفاده از هسته بتن آسفالتی در سدهای سنگریزه ای یکی از روشهایی است که توجه کارشناسان این حرفه را به خود جلب نموده است با توجه به مشکلاتی از قبیل حجم زیاد مصالح رسی مورد نیاز برای هسته زمان زیاد مورد نیاز برای اجرا نیاز هسته های رسی به کنترل کیفی بسیار دقیق نظیر کنترل رطوبت و تراکم حساسیت شدید مصالح رسی به آب و هوا و از تغییر فصل حساس بودن دانه بندی فیلر و نواحی انتقالی برای پیشگیری از شسته شدن مصالح رسی و غیره که در استفاده از هسته های رسی وجود دارد ضرورت مطالعه و بررسی استفاده از هسته ای غیر رسی مطرح می شود. هسته های بتن آسفالتی نه تنها در شرایط بد آب و هوایی و کوهستانی و نظایر آینها به عنوان انتخاب مناسب مطرحند بلکه در شرایط مشابه می توانند در کنار هسته های رسی به عنوان انتخابهای قابل بررسی رقابت نمایند. در این مقاله مسئله نشت در هسته با روش المانهای محدود بررسی شده و خط زه آزاد و خطوط جریان و خطوط هم پتانسیل درون دو نوع هسته رسی و بتن آسفالتی تعیین گردیده است و به عنوان مقایسه در یک مطالعه موردی در سد مخزنی تنگوئیه سیرجان اثر جایگزینی بتن آسفالتی با رس ارزیابی شده است. نتایج نشان می دهد که اولا عملکرد آب بندی در سدهای خاکی با هسته بتن آسفالتی بسیار بالاتر از سدهای خاکی با هسته رسی است ثانیا اضافه فشار آب منفذی در سدهای با هسته بتن آسفالتی در حد انتظار بوده و گسیختگی هیدرولیکی بوجود نمی آید. ثالثا هسته بتن آسفالتی نقش یک پرده آب بند را ایفا نموده که خود هدف اصلی یعنی غیر قابل نفوذ بودن هسته را برآورده می نماید.