حسینعلی مهرابی - دانشگاه اصفهان - گروه روان شناسی
مژگان درخشنده نیا - دانشگاه اصفهان - گروه روان شناسی
ابوالقاسم نوری - دانشگاه اصفهان - گروه روان شناسی
حسین مولوی - دانشگاه اصفهان - گروه روان شناسی

امروزه نقش نیروهای داوطلبی در امدادرسانی به آسیب دیدگان بلایای طبیعی بیش از پیش مشخص و مورد تأکید قرار گرفته است . بر این اساس، بخشی از تلاش سازمان های امدادرسانی به شناسایی، جـذب و آمـوزش نیروهـای داوطلـب امـداد و نجات معطوف شده است . آن چه در این زمینه حائز اهمیت است، شناسایی عواملی است که احتمال گرایش افراد را به نهادهای داوطلبانه خدمات امدادی بیشتر می کند؛ این امر به مسئولان ذیربط در جهت شناسایی هرچـه بهتـر و دقیـق تـر ایـن نیروهـا کمک می کند . بر این اساس، در این پژوهش به بررسی رابطه بین رفتار یاری رسانی با ویژگی های شخـصیتی و ویژگـی هـای جمعیت شناختی در داوطلبان معاونت امور داوطلبی جمعیت هلال احمر و افراد عادی در شـهر اصـفهان پرداختـه شـد . روش : بدین منظور در قالب یک طرح پژوهشی از نوع همبستگی، با اسـتفاده از روش نمونـه گیـری تـصاد فی سـاده ) 84 در دو گـروه 42 نفره ) آزمودنی انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند . گروه اول از بین داوطلبان امداد و نجات ثبت نام کرده در جمعیت هـلال احمر شهر اصفهان و گروه دوم از بین افراد عادی غیر عضو در اصفهان انتخاب شدند . ابزارهای مورد استفاده پرسش نامه محقق ساخته » رفتار یاری رسانی « ، پرسش نامه ویژگی های شخصیتی مرکب از یازده ویژگی شخـصیتی برگرفتـه از پرسـشنامه پـنج عاملی مک کرا و کوستا و پرسشنامه محقق ساخته ویژگی های جمعیت شناختی بود . نتایج : نتایج حاصل از ضـریب همبـستگی پیرسون و ضریب همبستگی اسپیرمن حاکی از آن بود که در ن مونه افراد داوطلب امداد و نجات، در حالی که رفتار یاری رسانی دارای رابطه معناداری با کفایت، نوع دوستی، همراهی و وظیفه شناسی بـود، ایـن ویژگـی هـای شخـصیتی وظیفـه شناسـی، همراهی، کفایت و احساسات بودند که هر یک به ترتیب 38/7 درصد، 12/1 درصد، 7/8 درصد و 5/3 درصد و در مج موع این چهار ویژگی شخصیتی 63/9 درصد از رفتار یاری رسانی را به طور معناداری پیش بینی می کند (P < 0/05) از سوی دیگر، در نمونه افراد عادی، در حالی که تنها وی ژگی شخصیتی وظیفه شناسی رابطه معنادار معکوسی را با رفتار یـاری رسـانی نـشان مـی داد، هیچ یک از وی ژگی های ش خصیتی یازده گانه یا ویژگی های جمعیت شناختی، توان معنـاداری را در پـیش بینـی رفتـار یـاری رسانی نشان ندادند . بحث در نتایج : نتایج این پژوهش بیان گـر آن اسـت کـه وی ژگـی هـای شخـصیتی از بهتـرین مقولـه هـای شناسایی افراد دارای خصایص بالای یاری رسانی و امدادرسانی به حادثه دیـ دگان مـی باشـد . ایـن امـر در گـزینش و گمـارش نیروهای داوطلبی به خوبی می تواند مورد استفاده قرار گیرد . همچنین، این نتایج نشان می دهد که نیروهای داوطلبـی نـسبت به افراد عادی جامعه دارای احساس کفایت بالاتر، نوع دوستی بیشتر، وظیفه شناسی بیشتر و احساس همراهی بیشتر با سایرین هستند و وجود این خصایص است که آنان را به سمت یاری رسانی و دواطلب شدن در یاری رسانی سوق می دهد . این مـسأله بیانگر عوامل درونی و عمدتاً روان شناختی دخیل در گرایش افراد به یاری رسانی به دیگران می باشد .