علیرضا تیمچه حریری - ستاد حوادث غیرمترقبه استان خراسان رضوی

حوادث غیر مترقبه همانگونه که از نام آن پیداست حادثه ای است که بطور حاد و بدون انتظار قبلی اتفاق افتاده و همـه چیز را بطور عمومی و بسته به وسعت از یک منطقه کوچک تا یک شهر و یا کشور و یا چند کـشور و یـا قـسمتی از یـک قـاره متأثر می نماید . در حقیقت برای حادثه غیر مترقبه نمی توان کاری کرد؛ اما پیشگیری و پـیش بینـی قبـل از اتفـاق و حادثـه و همچنین نظم و برگرداندن اوضاع تا حدی به حالت اولیه حائز اهمیت است . آنچـه کـه تجربـه در حـوادث غیرمترقبـه قبلـی در پزشکی قانونی نشان می دهد بح ث تشخیص هویت در اینگونه حوادث است . حادثه قطار نیشابور یک حادثه غیر مترقبه بود که تجربه پزشکی قانونی در تشخیص هویت را افزایش و زمینه و اهمیت آن را اعتبار بخـشید . تـشخیص هویـت در حـوادث غیـر مترقبه از سه جهت مهم و قابل بررسی است : رسیدگی به امور فوت کنندگان با توج ه به اینکه در بعـضی از ایـن حـواث اجـساد قابل شناسایی نیست و بایستی در مورد افراد گمشده که احتمال فوت آنها می رود قبل از صدور گواهی فوت و جوازدفن هویت آنها مشخص گردد . لذا تشخیص هویت ضروری است . زیرا با صدور گواهی فوت و جوازدفن یک جسد فـرد فـوت شـده از کلیـه حقوق یک فرد زنده ساقط می گردد . از طرفی اخذ مجوز جهت نبش قبر و شناسایی اجساد بسیار مشکل و تقریبـاً غیـر ممکـن است . آمار نشان می دهد که همراه با بروز حوادث غیرمترقبه، جرم و جنایت نیز افزایش یافته و گاهاً صحنه حـوادث غیرمترقبـه مانند صحنه جرم بایستی حفاظت و حراست شود . فرار مجرمین، تعویض هویت مجـرمین، ارتکـاب انـواع جـرم اعـم از سـرقت، تجاوز، قتل با انگیزه های مختلف نیز افزایش می یابد . در بسیاری از این حوادث عملاً دیده شده است که مجرمین از این فضای تشویش و نگرانی و بهم ریختگی موقت سوء استفاده نموده جهت فرار از مجرمیت و محکومیت اق دام به تعویض هویت نمـوده و گاهاً بستگان، مجرمین را فوت شده قلمداد می کنند . تسخیص هویت و شناسایی افراد به منظور احقاق حقوق بازماندگان حادثه از یک طرف و از طرف دیگر ملاحظه حقوق دولت و شرکت های بیمه گر، آمار در حـوادث غیرمترقبـه منجملـه قطـار نیـشابور نشان می دهد که با توجه به پرداخت دیه و خسارات افراد زیان دیده توسط دولت یا شرکت های بیمه گر بسیاری از افراد اقدام به سوء استفاده های مالی و اعلام اسامی بستگان زنده خود بعنوان سانحه دیده از حادثه نموده و مطالبه دیه و خسارات جانی از مراکز ذیربط می نمایند . بدیهی است که در اینگونه موارد و همچنین بحث وراثت و قوانین مربوط به ارث بایستی هویت فـوت شدگان و آسیب دیدگان از اینگونه حوادث دقیقاً مشخص و ثبت گردد . بحث و نتیجه گیری : با توجه به بحث فوق یکی از اقدامات مهم و حیاتی در حوادث غیر مترقبه لزوم تشخیص هویت و شناسایی است که بایستی د ر بحث حوادث غیرمترقبه پیش بینی و راهکارهای اجرایی آن عملی شود . راهکارهای عملی : با توجه به ضرورت تشخیص هویت در حوادث غیرمترقبـه در مقـام عمـل و اعمال راهکارهای عملی با توجه به تجربه های علمی در اینگونه حوادث در ایران موارد ذیل پیشنهاد می شود : الف ) تدارک یـک اکیپ مشتکل از مقام قضایی ، پزشکی قانونی و پلیس علمی بهمراه تجهیزات تشخیص هویت کامل اعم از گروه خـون ، HLA ، ( تایپینگ ، بطور مجزا و آماده بکار بطوریکه در هر لحظه اتفاق بتوانند مستقلاً وارد صحنه شده و انجام وظیفه نماینـد . ب DNA رایزنی و ارتباط با سایر مناطق شهرها و یا کشورهای مجهز به سیستم تشخیص هویت که درصورت بروز مشکل بتوان سـریعاً از متخصصین و تجهیزات آنها کمک گرفت . ج ) ثبت و آنالیز آماری تجربیات حاصل از اینگونه حوادث و صحنه ها که ممکن اسـت بندرت اتفاق بیفتد و استفاده از این تجربیات و آمار در ستاد حوادث غیرمترقبه و ار ائه راهکارهای علمی و عملی با تکیه بر ایـن تجربیات و در برنامه های آتی .