حیدر فراهانی - دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان مرکزی - بخش بیوشیمی

مطالعات گسترده حاوی مستندات بسیار، نشان دهنده آن است که تماس با تسلیحات حاوی اورانیوم تضعیف شـده پیامـدهای زیر را خصوصاً در کودکان در پی خواهد داشت . عـلاوه بـر آن اسـتفاده گـسترده از ر ادارهـا و دسـتگاههای الکترونیکـی دیگـر، میدانهای الکترومغناطیسی، پیش بینی می شود باعث ایجاد 8*10 60 فوتون گردیده است . آلودگی الکترومغناطیسی عبارتـست از پخش ناخواسته میدانهای الکترومغناطیسی در محیط . این نوع از آلودگی بسیار خطرناک است، چونکه نمی تـوان آن را دیـد یـا احساس کرد و آن می تواند بیماریهای بسیار خطرناکی را ایجاد نماید . در طـول جنـگ خلـیج فـارس ایـن نـوع آلـودگی باعـث یونیزه سازی کامل فضای عراق شد و این آلودگی حتی به مرزهای جنوبی روسیه هم رسید . مشخص است که یونیزاسـیون هـوا باعث ایجاد تشعشع های مختلفی از جمله اشعه مادون قرمز و مادون بنفش می شوند . مکانیسم سمیت اورانیوم تـضعیف شـده و دیگر تشعشعات : وقتی تشعشع به هوای طبیعی برخورد می کند و باد از طـرف محـل انتـشار مـستقیم اورانیـوم تـضعیف شـده ( بمباران یا یونیزاسیون در جو ) می وزد، سبب تشکیل مولکولهای غیرعادی اکـسیژن در هـوا مـی شـود . ایـن شـکلها بـه عنـوان رادیکالهای آزاد شناخته شده انـد کـه شـامل رادیکالهـای سوپراکـسید ) − ) O رادیکالهـای هیدروکـسیل ) − ) OH ، رادیکالهـای هیدروژن پراکسید H2 O2 و الکترون ) − ) e می باشند، آنها بسیار سمی اند، چون قادرند با محلولهای آبکی بدن انـسان در سـرعت 10 -9 ثانیه تشکیل مواد شیمیایی پر انرژی دهند . علاوه بر آن، شـکل گیـری یـک جریـان الکتـرون از واکنـشهای بیوشـیمیایی مختلف معمولاً رخ می دهد که سـبب احیـاء اکـسیژن و ایجـاد رادیکالهـای آزاد سـمی تـر در درون سـلولهای زنـد ه مـی گـردد . رادیکالهای آزاد سوپراکسید قادر است هم به عنوان عامل احیاء کننده و هم به عنوان عامل اکسید کننده عمل کند . برای مثـال ( سـیتوکروم Fe +3 ) + O -1 2 ⎯⎯→C ( سـیتوکروم Fe +2 ) + O2 . را طبق واکنشهای زیر احیاء کنند C آنها می توانند سیتوکروم آ نها قادرند مولکولهای همچون اسید آسکوربیک و آدرنالین را اکسیده نماینـد . رادیکالهـای آزاد سوپراکـسید همچنـین قـادر C است اپی نفرین، کاتکول و هیدروژن NADH را اکسید نمایند . رادیکال های آزاد هیدروکـسیل ) − ) OH واکـنش پـذیرترین نـوع شناخته شده آنها هستند . تأثیرات رادیکالهای آزاد در سطح سلولی : رادیکال های آزاد به دلیل مکانیسم هـای ذکـر شـده بـسیار سمی هستند . آنها از تقسیم سلولی و رشد سلول جلوگیری می نمایند . آنها باعث واکنشهای متابولیکی می شوند که سبب صدمه زدن بر ریه ها می گردند، که می تواند منجر به مرگ شود . در س لول های مغزی، رادیکال های آزاد، متابولیسم کربوهیدراتها را مهـار می نمایند . در نتیجه کاهش اکسیداسیون پیروات و کاهش اکسیداسیون گلوکز و پیروات در بافت قلب رخ می دهـد . آنـزیم هـای ضروری دیگر مانند گلسیرآلدئید دهیدروژناز را مهار می نمایند . در نهایت باعث تغییرات قاب ل توجـه ای در غلظـت واسـطه ای راه گلیکولیز، و لاکتات و ATP می گردند . که نهایتاً منجر به مسمومیت سلول، اختلال در تنفس سلولی و متابولیسم تولیـد انـرژی در بدن می گردد . رادیکالهای آزاد و در معرض مستقیم تشعشعات حاصل از اورانیوم تضعیف شده قرار گرفتن باعث تغییراتـی در اسید هیالورونیک و کلاژن می گردد، که هر دو آنها بطور قابل توجه ای در نفوذپذیری و سـاختار بافتهـای زنـده دخالـت دارنـد . مهمترین تأثیر همه آنها آسیب رساندن به مولکولهای ژنتیکی درون سلولی، مخصوصاً DNA می باشد، کـه حاصـل نهـایی ایـن صدمات سرطان ها می باشد .