هادی عبدالملکی - سازمان تحقیقات بسیج - گروه علوم اجتماعی تهران

بررسی گونه های متفاوت حوادث و سوانح غیر مترقبه بیانگر آن است که از ابتدای زندگی انسان حوادث و سوانح به مثابه یک “ مساله اجتماعی “ Social problem ، آرامش خاطر نسل بشر را سلب نموده است، بطوریکه انسانها برای تداوم زندگی سالم و آرام به شیوه های گوناگون به مقابله با آنها پرداخته اند . دانشمندان، سیاستمداران، اقتصاد دانان، جامعه شناسـان، روانـشناسان، نظامیان، مدیران وپژوهشگران اجتماعی با رویکردهای مختلف به تحلیل وضعیت، آثار و پیامدهای بح رانهای اجتماعی ( طبیعی و غیرطبیعی ) پرداخته اند . تمـامی اندیـشمندان در طراحـی مـدیریت فاجعـه “ diisaster management در ابعادچندگانـه آن ازجمله ، فرماندهی،ابزارها ،تجهیزات،نیروی انسانی ،سرمایه واعتبارات درقالب سازمانهای دولتی و رسمی بر نقش سازمان هـای مردمی ) ) N.G.O تأکید می نمایند، بسیج به عنوان یک تشکل مردمی و داوطلبانه که از ظرفیت و پتانسیل هـای بـالایی بـرای پیش بینی،پیشگیری،کنترل،مهار و مقابله با بحرانهای اجتماعی وحوادث غیر مترقبه برخوردار می باشد، که در این مقاله انواع نقشهای بسیج در فرایند مدیریت بحران تبیین و تحلیل شده است این مطالعه، مطاله ای توصیفی ومروری است که به شیوه کتابخانه ای وبا هدف تبیین و تحلیل نظری موقعیتهای بحرانی آثار و پیامد بحران و آمادگی برای مقابله با سانحه (Prepariang for Disaster) بـا تاکیـد بـر نقـش بـسیج ( نیروهـای مردمـی ) درمدیریت حوادث و سوانح صورت گرفته است . تنایج بررسی شادی طلب (1370) بیانگر آن است که در شرایط وقوع حوادث و سوانح جمعیـت آسـیب دیـده تعامـل و ارتبـاط مطلوبتری را با سازمانهای منطقه ای و بومی و مردمی برقرار می نمایند، ودر مقایسه با سازمانهای مسؤل مانند ؛ صلیب سرخ ، هلال احمر، ارتش و ن یروهای نظامی، مردم آسیب دیده اعتماد و اطمینان بیشتری به امدادگرانی کـه دارای فرهنـگ بـومی یـا محلی هستند،دارند ( ص (44 بر این اساس در مقام تحلیل می توان گفت؛ اگر نیروها و سازمانهای مردمی و داوطلبانه دارای توانمندی و قدرت سـازمانیافته ، و آمادگی لازم برای حضور در م وقعیتهای بحرانی باشند، بدون شک کارکرد های موثری در پـشگیری و مقابلـه بـا موقعیتهـای بحرانی ایفا می نمایند . لذا این مقاله بر آن است تا سـامانه هـای اصـلی درمـدیریت پیـشگیری و مقابلـه بـا حـوادث و سـوانح غیرمترقبه در زمینه های امداد پزشکی و بهداشت ( آموزش امداد و نجات، درمان ومشاوره … ) در چهارمورد الف ) قانونمنـدی ب ) آموزش فنون و مهارتها ج ) ابزار و تجهیزات د ) ساختار و سازمان را با تاکید بر نقش نیروهای مردمی و داوطلب معرفـی و تبیین نماید .

حوادث غیرمترقبه، بحران، فاجعه، امداد پزشکی، بسیج، نیروهای مردمی،مدیریت بحران،