جلیل سبک آرا - پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی بندر انزلی
مرضیه مکارمی
سیامک باقری

راسته آنتن منشعبان (Cladocera) از رده آبشش پایان ازجمله مهترین زئوپلانکتونها و منابع غذایی ماهیان ولاروهای آنان شمرده می شود. از این راسته خانواده Polyphemidae در دریای خزر بیشترین جمعیت را دارد. اکثر گونه های این خانواده در تابستان همزمان با رشد لاروماهیان و اوایل پاییز به حداکثر جمعیت خود رسیده و بیشترین پراکنش آنها در لایه های بین سطح تا 25 متر بوده، بندرت در اعماق 50 متر دیده شده و در اعماق بالاتر از 100 متر اصلاً مشاهده نمی گردند. در راستای افقی نیز جعیت پلی فیده ها از سمت مناطق ساحلی بطرف نواحی مرکزی تر کاهش می یابد. پلی فمیده های حوضه جنوبی دریای خزر در طی پروژه های هیدرولوژی و هیدروبیولوژی دریای خزر در سال 1375 و هیدرولوژی و هیدروبیولوژی دریای خزر اعماق کمتر از 10 متر درسال 1378 شناسایی جداسازی و عکسبرداری گردیدند. در ترکیب زئوپلانکتونی این دریا 25 گونه بومی شناسایی شده که سهم پلی فمیده ها در آن 16 گونه بوده و بیشترین گسترش آنها مربوط به گونه های polyphemus، exigus podon polyphemoides، Cercopagis pengoi و podonevadne trigona بوده است. با ورود شانه دار منمیوپسیس لیدی (Mnemiopsis leidyi) که برای اولین بار در آبان 1378 وسواحل شرقی خزر مرکزی (سواحل ترکمنستان و قزاقستان) دیده شد سریعا اکوسیستم دریای خزر را تحت تاثیر قرر داد، زیر این موجود دارای رقابت غذایی بر سر زئوپلانکتونها با کیلکا ماهیان بوده علاوه بر آن این شانه دار از تخم ولاروماهیان نیز تغذیه می کند، شکوفایی این شانه دار در دریای سیاه از مهمترین دلایل کاهش سریع جمعیت کیلکا و سایر ماهیان پلاژیک بوده است. این موجود توسط آب موازنه کشتیها به دریای خزر راه یافت. در حال حاضر از این خانواده فقط گونه های Podon polyphemodes و بندرت Polyphemus exigus در یک دوره کوتاه در اواخر فصل بهار مشاهده شده و از سایر گونه های این راسته جمعیتی در دریای خزر مشاهده نمی گردد.

خزر ، زئوپلانکتون ، آنتن منشعبان ، شانه دار منمیوپسیس لیدی