علی کرم خانیکی - استادیار و رئیس بخش حفاظت سواحل پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
نازنین چایچی طهرانی - کارشناس ارشد فیزیک دریا پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

دلتاها اراضی پستی هستند که توسط رسوبگذاری در مصب رودخانه بوجود آمده اند. این اراضی جزر و مدی عمدتا تحت تاثیر جریان آب شور دریا کیفیت خود را از دست داده و قابل کشاورزی نیستند.با احداث سد جزر و مدی می توان ارتباط آب شور دریا را با اراضی دلتایی قطع نمود و بدین ترتیب اراضی جزر و مدی دلتا را بازیافت نمود. در این روش ابتدا اطراف دلتا توسط دایکهای ساحلی از دریا جدا شده و سپس با نصب دریچه هایی بر روی این دایکها، جریان ورودی و خروجی کنترل می گردد. در هنگام مد معمولا این دریچه ها بسته بوده و اجازه ورود آب شور دریا به پشت دایک داده نمی شود، ولی در هنگام جزر دریچه ها باز شده و آب شور به دریا تخلیه می گردد و پس از بسته شدن مجدد دریچه ها در هنگام مد، مخزن پشت دایک از آب شیرین رودخانه پر ی شود. به این ترتیب بعد از مدتی با آبشویی اراضی پشت دایک، امکان اصلاح این اراضی فراهم می گردد. همچنین با استحصال رسوبات رودخانه در مصب آن، اراضی جدیدی که زمانی بخشی از دریا بوده اند، بازیافت ی شود. در این تحقیق بمنظور بررسی امکان بازیافت اراضی دلتای رودخانه زهره بااستفاده از سدهای جزر و مدی ، الگوی ترسیب رسوبات منطقه طرح با استفاده از برنامه Mike21 مورد مطالعه قرار گرفته است. از آنجا که رسوبات منطقه طر حاز نوع رسوبات ریزدانه هستند، لذا برای این تحقیق ازدول MT برنامه Mike21استفاده شد. برای این منظور از الگوی جریان و رسوب در دو حالت قبل و بعد از احداث دایک شبیه سازی شده و تاثیر این سدها بر الگوی جریان های جزر و مدی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. نتیجه این تحقیق نشان می دهد که با احداث دایک بموازات خط CD سرعت جریانهای جزر و مدی کاهش یافته که به نوبه خود باعث کاهش پتانسیل حمل رسوب وافزایش رسوبگذاری در مجاورت دایک می شود.

سدهای جزر و مدی ، الگوی جریان ، نرم افزار Mike 21