سعید خدابخش - دانشگاه بوعلی سینا، گروه زمین شناسی

جریانهای گرانشی از مهمترین فرایندهای جابجایی رسوبات در مناطق عمیق دریا است. بر اساس میزان تمرکز مواد رسوبی موجود در جریان، سرعت و نوع جریان این جریانها ممکن است ماهیت فرسایشی یا رسوبگذاری داشته باشند. مهمترین عامل بوجود اورنده این جریانها ریزش رسوبات ناپایدار در مناطق پر شیب دریا و یا ورود و مواد رسوبی فراوان (بطور مثال طغیانهای رودخانه ای) به دریا می باشد. مهمترین تقسیم بندی بندی جریانهای گرانشی بر اساس عامل نگهدارنده ذرات رسوبی درحین حمل ونقل جریان است. بر این اساس چهار نوع جریان گرانشی شناخته شده است: 1- جریانهای توربیدیتی (عامل نگهدارنده ذرات رسوبی = اغتشاش جریان) 2- جریانهای خرده دار (عامل نگهدارنده ذرات رسوبی = matrix strength) 3- Liquefide (Fluidized) Flow (عامل نگهدارنده ذرات رسوبی = حرکت بسمت بالای مایع بین ذره ای) 4- Grain Flow (عامل نگهدارنده ذرات= اصطکاک ذرات) از مهمترین آنها جریانهای توربیدتی و جریانهای خرده دار است. این جریانها قادر به جابجایی رسوبات تا هزاران کیلومتر در سطح دریا هستند و ضخامت رسوبات آنها ممکن است تا چند هزا رمتر برسد. این جریانها قادر به جابجایی قطعاتی بوزن چندین تن هستند. در بعضی مناطق دریائی عهد حاضر بیش از 90 درصد رسوبات توسط اینگونه جریانها به مناطق عمیق دریائی اورده شده اند. صرف نظر از اهمیت اقتصادی اینگونه جریانها (بطور مثال اکتشاف منابع هیدروکربور) بدلیل قدرت تخریب زیاد جریانهای گرانشی مطالعه آنها از دیدگاه زمین شناسی در پیش بینی محل سازه های زیر دریائی بسیار مهم است.