همایون خوشروان - مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر

استان گیلان به عنوان یک استان ساحلی در شمال ایران که بین دریای خزر و رشته کوه البرز محدود شده است با آب و هوایی مدیتران های خزری به عنوان یک منطقه با توانایی های بالقوه برای تامین نیازهای کشاورزی کشور و نیز جاذب جهانگرد مطرح است. بعلاوه، این استان بخشی از حوزه آبریز دریای خزر را تشکیل م یدهد. به واسطه رشد جمعیت وجوامع شهری، گسترش کشاورزی و صنعت، در کنار استحصال بی رویه از منابع طبیعی (معدن، جنگل و…) محی طزیست طبیعی و انسانی این استان مورد تهدید آلودگی قرارگرفت هاست.این پژوهش منابع آلاینده زیس تمحیطی استان ساحلی گیلان را مورد ارزیابی قرار م یدهد. در واقع، پس از جم عآوری داد ههای مورد نیاز برای ارزیابی ریسک آلودگی ناشی از منابع آلایند های مانند صنایع، معادن، کشاورزی و فعالی تهای وابسته، جوامع و تأسیسات شهری و روستایی، چشم ههای معدنی، منابع هیدروکربوره، و غیره در استان و وارد کردن آن به یک سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) بانک اطلاعات این منابع ایجاد گردید.با تعریف شاخص هایی که بازگوکننده خصوصیات هر نوع منبع آلاینده به عنوان یک منبع ایجاد ریسک آلودگی زیست محیطی و تخصیص یک عدد اهمیت به هر شاخص و استفاده از نظریه مجموعه های فازی ٢ جهت ترجمه عبارات محاور های به زبان ریاضی یک سامانه جامع درج هبندی منابع آلاینده (URSM) ایجاد گردید.آنگاه با استفاده از ایجاد ارتباط و تبادل داده ای بین محیط نر م افزار ArcView GIS و محیط محاسباتی نرم افزار MS Excel مدل URSM روی داد هها پیاده گردید و به شناسایی و درج هبندی منابع آلودگی از نظر خطرآفرینی زیس تمحیطی پرداخته شد و ریسک نسبی ناشی از آنها مورد ارزیابی قرار گرفت. آنگاه با تقسیم استان به ١٠٩ منطقه، شدت نسبی بار حضور منابع آلاینده در مناطق مختلف و ریسک نسبی این مناطق در مقایسه با یکدیگر مشخص مشخص شده مورد ارزیابی قرار گرفت.در نهایت با ترکیب نتایج ارزیابی ریسک با بازدیدهای میدانی و تطبیق با داده های گزارش شده از پایش های انجا مشده در تحقیقات پیشین یک ارزیابی جامع از منابع آلاینده سواحل جنوبی دریای خزر در استان گیلان بدست آمد و زمینه مناسب برای تعیین اولوی تهای برنام هریزی برای کنترل آلایند هها، فراهم گردید.