احمد حیدریان - عضو هئیت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
محمدباقر نحوی - کارشناس ارشد و عضو هیئت مدیره، شرکت مهندسین مشاور آبکاوش سرزمین
محمدحسین مهدیان - عضو هئیت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

اصولاً شبکه های آبیاری و زهکشی نقش حیاتی را در اقتصاد کشور به عهده دارند، لذا ضروری است از دیدگا ههای مختلف مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته تا بتوان کارآیی آنها را به حد مطلوبی ارتقا داد. ارزیابی عملکرد شبکه های آبیاری و زهکشی بخصوص جنبه های مدیریتی و اقتصادی-اجتماعی، بدلیل تنوع موضوعی و ماهیت شاخصهای اجتماعی و مدیریتی، دارای پارامترهای غیرقطعی، گسترده و ماهیتاً توصیفی میباشد. این موضوع باعث می گردد که نه تنها برخورد دقیق با اینگونه مسائل توام با خطا باشد، بلکه بدلیل غیرقابل دسترس بودن بسیاری از پارامت رهای کمی، نتایج ارزیابی از اعتبار کافی برخوردار نباشد. این بررسی با هدف ارزیابی شبکه آبیاری و زهکشی مارون در استان خوزستان به انجام رسیده است. در این رابطه اندازه گیریهای میدانی و اطلاعات کمی مورد نیاز برای ارزیابی جنبه های اقتصادی، اجتماعی، فنی، مدیریتی و زیست محیطی طی دو فصل کشت جمع آوری شده است. داده ها جمع آوری شده با روش استاندارد بکار رفته و کاستیهای آن با توجه به ماهیت داده ها (توصیفی،کمی) مورد بررسی قرار گرفته است. در مواردی نیز با نتایج ارزیابی با استفاده از دا دهای توصیفی و روش فازی مورد مقایسه قرار گرفته است. این بررسی نشان میدهد که هرگاه در یک سیستم ارزیابی، بررسی شرایط کارکرد فیزیکی شبکه آبیاری مد نظر باشد، با توجه به اینکه این سری داده ها ماهیتاً کمی می باشد، روش استاندارد نتایج قابل قبولی در اختیار قرار میدهد ( اعتما دپذیری بیش از 70 %)، لیکن با توجه به اینکه در شبکه مارون داد ههای قابل دسترس کمی اقتصادی- اجتماعی، کمتر از 35 % میباشد. این موضوع عدم کارایی روش استاندارد، بدلیل ناتوانی آن در بکا رگیری دا ده ای توصیفی را نشان داده است. نتایج این بررسی بکارگیری روش فازی برای ارزیابی شبکه آبیاری مارون و شبکه های آبیاری مشابه را توصیه مینماید.

شبکه آبیاری، ارزیابی، روش فازی، روش استاندارد، مارون