بهرام ثقفیان - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
باقر قرمز چشمه - کارشناس ارشد مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
حامد نوذری - دانشجوی دکتری منابع آب دانشگاه تهران

به منظور محافظت از جان و اموال ساکنین مناطق سیل خیز، پروژه های کنترل سیلاب طراحی و اجرا می شود. شناسایی مناطق سیل خیز در اقتصادی نمودن این پروژه ها از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. تعیین درجه سیل خیزی مناطق مختلف یک حوزه آبخیز مستلزم شناخت خصوصیات هیدرومورفیک حوزه، اقلیم حاکم، بررسی وقایع ثبت شده بارش- رواناب در منطقه و بهره گیری از مدلهای ریاضی تبدیل بارش-رواناب در قالب یک روش مشخص برای تفکیک نقش مناطق مختلف حوزه می باشد. در تحقیق حاضر، حوزه آبخیز رود زرد برای تشریح روش پیشنهادی تعیین شدت سیل خیزی انتخاب شد. این حوزه از اطلاعات و آمار نسبتا مناسبی برخوردار است و شامل پنج زیر حوزه دمدلی، آل خورشید، آبگلال، ابوالعباس، تلخاب و ماشین می باشد. مدل توزیعی ModClar در سطح زیر حوزه های دارای ایستگاه هیدرومتری واسنجی و اعتباریابی شد. سپس با بکارگیری نرم افزار روندیابی هیدرولیکی HEC-RAS در حالت جریان غیر ماندگار، جریان در شبکه رودخانه اصلی روندیابی گردید و مدل تلفیقی در محل خروجی کل حوزه واسنجی و اعتباریابی شد. در مرحله بعد با اعمال بارش طراحی بر روی کلیه زیرحوزه ها و با حذف متوالی هیدروگراف هر یک از زیرحوزه ها، میزان تاثیر هر یک از آنها بر هیدروگراف خروجی کل حوزه بدست آمد. با تعریف شاخص سیل خیزی بر واحد سطح، زیر حوزه های تلخاب و ابوالعباس واقع در بالادست حوزه رودزرد به عنوان سیل خیزترین زیر حوزه ها در منطقه مورد مطالعه شناسایی گردید.

حوزه رود زرد ، شاخص سیل خیزی ، شدت سیل خیزی ف HEC-RAS و ModClar